giống như người thầy thuốc, không hứa hẹn sự hoàn thiện cho con người cũng
như cho nhân dân. Bản thân tự do báo chí không phải là một sự hoàn thiện. Chửi
mắng một của cải nào đó vì nó là một của cải xác định chứ không phải là toàn bộ
các của cải ngay một lúc, vì nó chính là của cải đó chứ không phải là một của cải
nào khác, là một thói khá dung tục. Dĩ nhiên, nếu tự do báo chí là tất cả, thì nó sẽ
làm cho tất cả những chức năng còn lại của nhân dân, và thậm chí cả bản thân
nhân dân nữa, sẽ trở nên thừa.
Diễn giả đổ tội cho báo chí Hà Lan về cuộc cách mạng Bỉ.
Không một người nào biết một chút về lịch sử lại phủ nhận cái sự việc là:
việc tách Bỉ ra khỏi Hà Lan là một sự kiện lịch sử với một mức độ vô cùng lớn
hơn so với việc sáp nhập hai nước ấy làm một.
Theo ông ta, báo chí Hà Lan đã gây ra cuộc cách mạng Bỉ. Báo chí nào?
Tiến bộ hay phản động? Chúng ta cũng có thể đặt câu hỏi như thế đối với nước
Pháp; và nếu như diễn giả trách cứ báo chí thầy tu của Bỉ, hồi bấy giờ là dân chủ,
thì ông ta cũng phải trách cứ như thế báo chí thầy tu ở Pháp là báo chí hồi bấy giờ
tán thành chế độ chuyên chế. Cả báo chí này lẫn báo chí kia đều góp phần lật đổ
những chính phủ của họ . Ở Pháp, không phải tự do báo chí, mà là chế độ kiểm
duyệt, đã chuẩn bị cơ sở cho cách mạng.
Nhưng ta hãy để điều này sang một bên. Chúng ta biết rằng cuộc cách mạng
Bỉ thể hiện ra thoạt tiên như là một cuộc cách mạng tinh thần, như là cuộc cách
mạng của báo chí. Ngoài những khuôn khố ấy thì lời khẳng định cho rằng báo chí
đã đẻ ra cuộc cách mạng Bỉ, không có một ý nghĩa nào cả. Nhưng lẽ nào điều đó
lại đáng bị khiển trách? Lẽ nào ngay từ đầu cách mạng phải thể hiện ra dưới hình
thức vật chất? Lẽ nào ngay từ đầu cách mạng đánh chứ không nói? Quyền lực
của chính phủ có thể vật chất hóa cuộc cách mạng tinh thần; cuộc cách mạng vật
chất trước hết phải tinh thần hóa quyền lực chính phủ.
Cuộc cách mạng Bỉ là sản phẩm của tinh thần Bỉ. Vì vậy mà báo chí, - một
biểu hiện tự do nhất hiện nay của tinh thần, - cũng đã tham gia vào cuộc cách
mạng Bỉ. Báo chí Bỉ sẽ không phải là báo chí Bỉ, nếu như nó đứng ngoài cuộc
cách mạng, nhưng cuộc cách mạng Bỉ cũng sẽ không phải là cuộc cách mạng Bỉ
nếu như nó không đồng thời là cuộc cách mạng của báo chí. Cuộc cách mạng của
nhân dân là hoàn chỉnh; nghĩa là cuộc cách mạng diễn ra theo cách của nó trong
