Về những tên gọi động vật học của các đảng phái, đặc biệt chúng ta phải
nhận thấy rằng chính bản thân tôn giáo đang đề động vật lên thành tượng trưng
của tinh thần. Dĩ nhiên, nhà diễn giả chúng ta lên án báo chí Ấn Độ trong cơn
xuất thần nhập hóa đã cúi chào con bò cái Xa-ba-la và con khỉ Ha-nu-ma-nu. Ông
ta đổ lỗi cho báo chí Ấn Độ về tôn giáo Ấn Độ, cũng như ông ta đổ lỗi cho báo
chí Thụy Sĩ về tính cách Thụy Sĩ. Nhưng có một báo chí mà chưa hẳn ông ta đã
muốn để cho bị kiểm duyệt, - chúng tôi muốn nói đến báo chí thần thánh, tức là
Kinh thánh. Phải chăng cuốn đó đã không phân toàn thể loài người thành hai
đảng phái lớn - những con dê và những con cừu? Phải chăng bản thân Chúa đã
không đánh giá như sau về thái độ của mình đối với các tộc Giu-đa và I-xra-en:
“Đối với tộc Giu-đa, ta là con mối, còn đối với tộc I-xra-en, ta là con sâu”? Hoặc
là, - điều này gần gũi hơn đối với chúng ta là những con người trần tục - chẳng lẽ
không có một sách báo nào của đẳng cấp vương hầu biến toàn bộ nhân loại học
thành động vật học hay sao? Chúng tôi muốn nói đến sách báo về huy chương
học. Ở đấy người ta bắt gặp những cái kỳ quái hơn là đảng “của những động vật
có sừng” và đảng “của những động vật có móng”.
Vậy thì nói cho đúng ra, diễn giả đã trách cứ điều gì trong tự do báo chí?
Điều mà ông ta trách cứ là: những thiếu sót của nhân dân đồng thời cũng là
những thiếu sót của báo chí của họ, báo chí là tiếng nói dũng cảm của tinh thần
nhân dân mang tính chất lịch sử, là hình tượng công khai của nó. Phải chăng ông
ta đã chứng minh rằng cái đặc quyền vĩ đại, tự nhiên ấy không áp dụng cho tinh
thần nhân dân Đức? Ông ta đã trình bày rằng mỗi dân tộc đều biểu hiện tinh thần
của mình trong báo chí của mình. Lẽ nào cái tinh thần hiểu biết triết học của
người Đức lại phải mất đi cái mà theo lời cả quyết của chính diễn giả, người ta có
thể thấy ở những người Thụy Sĩ với đầu óc đặc sịt những khái niệm động vật
học?
Cuối cùng, phải chăng diễn giả nghĩ rằng những thiếu sót có tính cách dân
tộc của báo chí tự do cũng không phải là những thiếu sót có tính cách dân tộc của
những quan chức kiểm duyệt? Phải chăng những quan chức kiểm duyệt tách ra
khỏi tổng thể lịch sử, không bị tinh thần của thời đại đụng chạm đến? Tiếc rằng,
có thể là như vậy. Nhưng, người có tư tưởng lành mạnh
nào mà lại không tha thứ cho báo chí những lỗi lầm của dân tộc và của thời đại,
nhưng lại tha thứ cho chế độ kiểm duyệt những tội lỗi chống lại dân tộc và thời
đại?
