chủlư?i biếg, tứ là ngư?i chủruộg có dòng dõi lâu đ?i, đ không trởnên sung sư?ng
hơ, -
“ậ thì củ cả đ, củ cả củ nướ Anh, là đ? cho ai? Củ cả đ đm lạ hạh phúc cho ai, nó làm cho ai sung sướg
hơ, đ?p hơ, thông minh hơ, tố hơ? Hiệ giờthì không cho ai cả Nề công nghiệ rấ phát đ?t củ chúng ta đ?n nay
vẫ chư có đ?ợ thành tự nào cả nhân dân đng chế đi giữ sựsung túc dồ dào; giữ nhữg bứ tư?ng bằg vàng và
nhữg vự thóc đ?y ắ, không mộ ai cả thấ mình là đ?ợ bả đ?m và thỏ mãn. Vua Mi-đt khát khao vàng và đ xúc
phạ các vịthầ ởnúi Ô-lim-pơ Y đ nhậ đư?c vàng; tấ cảnhữg gì y sờtay đ?n đ?u biế thành vàng, nhưg
nhưthếthì y cũg chẳg hơ đư?c gì vớ hai cái tai dài củ y. Mi-đt đ phỉbáng âm nhạ củ thiên đ?ờg. Mi-đt đ xúc
phạ thầ A-pô-lông và các vịthầ, và các vịthầ đ thự hiệ nguyệ vọg củ y và còn cho y thêm mộ đi tai dài, - cũg
là mộ tặg vậ không tồ lắ. Chân lý trong nhữg câu chuyệ thầ thoạ cổ sâu xa biế chừg nào!"
"Câu chuyệ cổkhác vềcon quái vậ mặ ngườ mình sư tử, - Các-lai-lơnói tiế trong chươg thứhai, - "cũg thậ
là đng: giớ tựnhiên là con quái vậ mặ ngư?i mình sưtử là mộ nữthầ, nhưg chưa hoàn toàn đ?ợ giả phóng, mộ
nử còn ởtrong tình trạg thú vậ, chư có linh hồ; mặ khác, giớ tựnhiên là trậ tự là trí tuệ nhưng đ?ng thờ nó cũg
là bóng tố, là sựman rợ là sựtấ yế”
Giớ tựnhiên - con quái vậ mặ ngườ mình sư tử("chủnghĩ thầ bí Đ?c", - nhữg
ngư?i Anh nói như vậ khi đ?c chư?ng này) đng đ?t ra mộ câu hỏ cho mỗ ngườ và
mỗ thờ đ?i. Sung sướg thay cho kẻnào trảlờ đng câu hỏ đ, còn kẻnào không trảlờ
hoặ trảlờ không đng thì sẽrơ vào nanh vuố hung dữcủ con quái vậ, và đng lẽtìm
đư?c mộ ngư?i vợchư cư?i xinh đ?p, kẻđ sẽtìm đ?ợ mộ con sưtửcái hung dữ Đ?i
vớ các dân tộ cũg nhưthế liệ các anh có đán đ?ợ câu đ? củ sốphậ không? Và tấ
cảmọ dân tộ bấ hạh, cũg như tấ cảmọ cá nhân bấ hạh, đ?u đ trảlờ câu hỏ đ không
đng, vì đ coi cái vẻbên ngoài là chân lý; họđ xem thườg nhữg sựkiệ nộ tạ vĩh hằg
củ vũtrụ do bịlôi cuố bở nhữg hình thứ biể hiệ bềngoài nhấ thờ củ chúng; chính
nư?c Anh đ hành đ?ng như vậ. Nư?c Anh, - như Các-lai-lơnói sau này, - đ
trởthành miếg mồ củ chủnghĩ vô thầ, và tình cảh hiệ nay củ nướ Anh là hậ quảtấ
yế củ sựkiệ đ. Sau đy chúng ta sẽbàn đ?n vấ đ? này, còn bây giờchúng ta chỉnhậ
xét rằg Các-lai-lơcòn có thểtiế tụ việ so sánh củ mình vớ con quái vậ mặ ngườ
mình sư tử nế hiể câu chuyệ thầ thoạ ấ theo ý nghĩ phiế thầ luậ kiể lão già Sê-linh
nói trên; cũg như trong câu chuyệ thầ thoạ, lờ giả củ câu đ?, hơ nữ là lờ giả theo
nghĩ rộg nhấ, hiệ nay củ con ngư?i.
Chươg sau đ trình bày cho chúng ta vềcuộ khở nghĩ ởMan-se-xtơtrong tháng
Tám 1842 như sau:
