ta đ? ra yêu cầ tìm kiế nhữg apistoi ấ, tứ là nhữg nhân vậ ưu tú nhấ, dướ sựlãnh
đ?o củ họcó thể“ế hợ nề dân chủtấ yế vớ chủquyề cầ thiế”
Trong nhữg đạ trích dẫ này quan để củ Các-lai-lơbiể hiệ khá rõ. Vềthự chấ,
toàn bộcách suy nghĩcủ ông ta là cách suy nghĩphiế thầ luậ, hơ nữ là cách suy
nghĩphiế thầ luậ kiể Đ?c. Phiế thầ luậ hoàn toàn xa lạđ?i vớ ngườ Anh, họchỉthừ
nhậ chủnghĩ hoài nghi; kế quảcủ toàn bộtưtưởg triế họ Anh là sựthấ vọg đ?i vớ sứ
mạh củ lý tính, là sựphủnhậ khảnăg củ lý tính có thểgiả quyế nhữg mâu thuẫ, mà
rố cuộ, ngư?i ta đ rơ vào; từđ, mộ mặ, lạ quay vềtín ngư?ng, mặ khác lạ hư?ng
vềthự tiễ thuầ túy mà không
mả may quan
tâm đ?n
siêu
hình
họ, v.v.. Vì vậ, vớ phiế
thầ luậ củ mình, bắ nguồ từvă họ Đ?c, Các-lai-lơcũg là mộ "hiệ tượg" ởnư?c Anh,
hơ nữ lạ là mộ "hiệ tư?ng" vẫ khá khó hiể đ?i vớ nhữg ngư?i Anh thự tiễ và hoài
nghi. Ngườ Anh nhìn ông ta mộ cách ngạ nhiên, họnói đ?n "chủnghĩ thầ bí Đ?c",
đ?n mộ ngôn ngữAnh đ bịméo mó; nhữg ngườ khác thì khẳg đ?nh rằg, rố cuộ,
ởđy có ẩ giấ mộ đề gì đ; ngôn ngữAnh củ ông ta quảthậ không bình thư?ng, nhưg
vẫ đ?p; Các-lai-lơlà nhà tiên tri v.v., nhưng không mộ ai biế đm toàn bộnhữg đề đ
vậ dụg vào cái gì.
Đ?i vớ chúng ta, nhữg ngườ Đ?c biế rõ nhữg tiề đ? củ quan để củ Các-lai-lơ
thì sựviệ khá rõ ràng. Mộ mặ, nhữg tàn dưcủ chủnghĩ lãng mạ củ đ?ng To-ri và
nhữg quan để nhân đ?o vay mư?n ởGơtơ mặ khác, nướ Anh theo chủnghĩ kinh
nghiệ - hoài nghi, - nhữg nhân tốnày cũg đ? đ? từchúng rút ra toàn bộthếgiớ quan
củ Các-lai-lơ Các-lai-lơ cũg như tấ cảnhữg ngư?i phiế thầ luậ, vẫ chư thoát khỏ
mâu thuẫ; nhịnguyên luậ ởCác-lai-lơlạ càng sâu sắ thêm do chỗông ta tuy hiể vă
họ Đ?c, nhưg lạ không hiể sựbổsung cầ thiế củ nó, - tứ triế họ Đ?c, và chính vì vậ
mà mọ quan để củ ông ta đ?u là trự tiế, trự quan, theo tinh thầ củ Sê-linh nhiề hơ
là tinh thầ củ Hê-ghen. Quảthự Các-lai-lơcó nhiề để gặ nhau vớ Sê-linh, tứ Sê-
linh trướ đy, chứkhông phả Sê-linh củ thờ kỳ"mặ khả"; vớ Stơrau-xơ cũg là ngườ
mang quan để phiế thầ luậ, thì ông nhấ trí vềmặ "sùng bái anh hùng, sùng bái
thiên tài".
Song thờ gian gầ đy, ởĐ?c, việ phê phán phiế thầ luậ đ đ?ợ tiế hành mộ cách
triệ đ? đ?n mứ không còn gì đ? bổsung nữ. Luậ cươg củ Phoi-ơbắ trong
"Anekdota"
189
và nhữg tác phẩ củ B.Bau-ơđ nói tấ cảnhữg gì có liên quan đ?n vấ
đ? này. Vì vậ, chúng ta có thểtựgiớ hạ ởchỗchỉrút ra mộ sốkế luậ từquan để củ
