méo củ bả thân con ngườ. Vì vậ, nế Các-lai-lơlặ lạ theo Ben Giôn-xơ rằg con
ngư?i đ đnh mấ linh hồ củ mình và giờđy mớ bắ đ?u nhậ thấ rằg không còn linh
hồ nữ, thì nói như sau đy sẽđng hơ: con ngườ đ đnh mấ bả chất củ mình trong tôn
giáo, đ xa rờ tính ngư?i củ mình, và giờđy, tôn giáo đ bịlung lay do sựtiế bộcủ lịh
sử thì con ngườ mớ nhậ thấ sựtrốg rỗg và tính không vữg chắ củ mình. Nhưg con
ngườ không có mộ lố thoát nào khác, nó có thểtrởlạ tính ngườ củ mình, bả chấ củ
mình, không phả bằg cách gì khác hơ
là khắ
phụ
mộ cách
că bả tấ
cả
mọ quan
niệ
tôn
giáo và quay trởvềmộ cách kiên quyế, thành thự, không phả vớ “hư?ng đ?” mà vớ
bả chấ củ mình.
Tấ cảnhữg đề đ cũg đ có ởGơtơ "nhà tiên tri", và ngườ nào mởmắ, ngườ ấ có
thểphát hiệ ra đề đ ởông ta. Gơtơkhông thích dính dáng tớ “hư?ng đ?” cái
chữ“hư?ng đ?”làm ông khó chị; chỉcó cái tính ngư?i mớ là đề ưa thích củ ông ta;
và tính ngư?i ấ, sựgiả phóng nghệthuậ khỏ xiềg xích củ tôn giáo ấ chính là sựvĩđ?
i củ Gơtơ Vềmặ này, cảnhữg tác giảcổđ?i lẫ Sếh-xpia đ?u không thểso sánh đ?ợ
vớ Gơtơ Nhưng chỉcó ngườ nào không xa lạvớ mộ mặ khác củ sựphát triể củ dân
tộ Đ?c, tứ triế họ, ngư?i đ mớ có thểhiể đư?c cái tính ngườ hoàn chỉh ấ, mớ có
thểhiể đư?c việ khắ phụ tính nhịnguyên tôn giáo ấ vớ toàn bộý nghĩ lịh sửcủ nó.
Nhữg gì Gơtơchỉcó thểphát biể mộ cách ư?c đán, - trên mộ ý nghĩ nào đ tấ nhiên
là "mộ cách tiên tri", - nhữg cái đ đ đ?ợ phát triể và chứg giả trong triế họ Đ?c hiệ
đ?i. Các-lai-lơcũg có nhữg tiề đ? mà khi có sựnhấ quán đy đ?, thì tấ phả dẫ tớ
quan để nói trên. Bả thân phiế thầ luậ chỉlà ngư?ng cử củ thếgiớ quan tựdo, mang
tính chấ con ngư?i. Lịh sử đ?ợ Các-lai-lơhình dung là "sựmặ khả" chân chính,
chỉbao hàm trong mình nó đng cái gì mang tính chấ con ngườ; nộ dung củ lịh
sửchỉcó thểtướ đ?ợ củ nhân loạ bằg bạ lự và đm gán cho mộ "Thượg đ?" nào đ.
Lao đ?ng, hoạ đ?ng tựdo, mà Các-lai-lơcũg coi là "sựsùng bái", vẫ là mộ công
việ mang tính chấ thuầ túy con ngườ; lao đ?ng cũg chỉcó thểđ?t trong mố liên
hệvớ "Thượg đ?" bằg con đ?ờg bạ lự mà thôi. Thườg xuyên đ? lên hàng đ?u cái
từmà trong trườg hợ tố nhấ cũg chỉnói lên tính chấ mơhồvô tậ và thêm nữ lạ còn
duy trì cái vẻbềngoài củ nhịnguyên luậ, cái từbao hàm trong mình nó việ thừ nhậ
sựnhỏbé không đng kểcủ giớ tựnhiên và con ngườ, - thườg xuyên đ? lên hàng đ?u
từấ đ? làm gì?
