Chính thểquân chủthuầ túy gây ra sựkhủg khiế, làm cho ngư?i ta liên tưởg đ?n nề
chuyên chếởphư?ng Đng và La Mã. Chính thểquý tộ thuầ túy cũg gây ra mộ
sựkhủg khiế không kém, - không phả ngẫ nhiên mà các giớ quý tộ
pa-tơri-xiêng
ở
La
Mã
và chế
đ? phong kiế thờ trung cổ quý tộ nô-bi-li ởVơni-dơvà Giê-nơđ tồ tạ.
Chếđ? dân
chủ theo ngườ ta nói, còn đng sợhơ cảchếđ? quân
chủvà chếđ? quý tộ; Ma-ri-út và Xu-la, Crôm-oen và Rô-be-xpi-e, nhữg cái đ?u
đ?m máu củ hai hoàng đ?, nhữg bả danh sách chính trịphạ và chếđ? đ?c tài đng
nói lên khá rõ về"nhữg sựkhủg khiế" củ nề dân chủ Hơ nữ, mọ ngư?i đ?u biế rằg
không mộ hình thứ nào trong các hình thứ đ đ có thểduy trì đ?ợ lâu. Thếthì cầ phả
làm gì? Đng lẽphả tiế thẳg vềphía trư?c, đng lẽphả từsựkhông hoàn thiệ, hay nói
cho đng hơ, từtính vô nhân đ?o củ mọ hình thứ nhà nư?c, rút ra kế luậ nói rằg bả
thân nhà nư?c là nguyên nhân củ mọ sựvô nhân đ?o đ và bả thân nhà nướ là vô
nhân đ?o, thì ngư?i ta đ yên tâm vớ cái ý nghĩcho rằg tính phi đ?o đ?c chỉcốhữ đ?
i vớ nhữg hình thứ củ nhà nướ mà thôi; từnhữg tiề đ? nêu trên, ngư?i ta kế luậ
rằg, tác đ?ng tổg hợ củ ba nhân tốphi đ?o đ?c có thểtạ ra mộ sả phẩ đ?o đ?c, và
ngườ ta đ sáng lậ chính thểquân chủlậ hiế.
Luậ để đ?u tiên củ chính thểquân chủlậ hiế bao hàm ởsựcân bằg củ các quyề
lự và chính luậ để này là biể hiệ hoàn chỉh nhấ củ sựsợhãi củ nhân loạ trướ bả
thân mình. Tôi hoàn toàn không có ý đ?nh nói đ?n sựvô nghĩ đng nự cườ, đ?n
tính chấ hoàn toàn không thểthự hiệ đư?c củ luậ để đ, tôi chỉphân tích xem luậ để
ấ có đ?ợ thự hành trong hiế pháp nướ Anh hay không. Như tôi đ hứ, tôi sẽnghiên
cứ mộ cách thuầ túy kinh nghiệ, ởmứ đ? mà ngay cảcác nhà chính trịkinh nghiệ
chủnghĩ củ chúng ta có lẽcũg thấ như vậ là quá kinh nghiệ chủnghĩ. Vì vậ, tôi lấ
bả hiế pháp Anh không phả như nó thểhiệ ra trong nhữg lờ "Bình luậ" củ Blếh-
xtôn, trong nhữg ả tưởg củ Đ-lôn-mơ
198
, hoặ trong chuỗ dài nhữg pháp quy,
từ"Magna Charta"
199
cho tớ dựluậ vềcả cách, mà là bả hiế pháp Anh đng tồ tạ
trong thự tế
Chúng ta hãy bắ đ?u từyế tốquân chủ Mọ ngư?i đ?u biế sựtình củ ngư?i đ?
ng đ?u nướ Anh, nam giớ hoặ nữgiớ, là như thếnào. Trong thự tiễ, quyề lự củ nhà
vua bịquy thành con sốkhông, và nế nhưsựkiệ mà toàn thếgiớ đ?u biế này còn đi
phả đ?ợ chứg minh, thì chỉcầ dẫ chứg nhưsau cũg đ?: đ hơ mộ tră nă nay, mọ cuộ
đ?u tranh chốg lạ nhà vua đ?u đ chấ dứ, và ngay cảnhữg ngư?i theo phái Hiế
chư?ng dân chủcấ tiế cũg tìm cách sửdụg thờ giờcủ mình mộ cách tố hơ là hao
