điều gì cũng được, chỉ trừ chê trách ông ta về sự thiếu tỉnh táo hoặc về sự thừa ảo
tưởng.
Như vậy, tự do báo chí là một điều tuyệt diệu có khả năng tô điểm
thói quen dễ thương của cuộc sống, là một điều dễ chịu, tuyệt vời.
Nhưng, rủi thay, có những người xấu lạm dụng ngôn ngữ để dối trá, lạm
dụng đầu óc để tiến hành những mưu gian, lạm dụng đôi tay để lấy cắp,
lạm dụng đôi chân để đào ngũ. Lời nói và tư duy, tay và chân, bút pháp
hay, tư tưởng dễ chịu, đôi tay khéo léo, đôi chân tuyệt trần - tất cả những
cái đó là một điều tuyệt diệu nếu như không có những người xấu lạm
dụng chúng! Nhưng để chống lại hiện tượng này, người ta chưa nghĩ ra
được biện pháp nào có hiệu quả.
“Mối cảm tình đối với hiến pháp và tự do báo chí nhất định phải giảm đi, nếu như người ta hiểu rằng gắn
liền với nó là cái tình trạng sự vật luôn luôn thay đổi tại đất nước nói trên” (xin đọc: nước Pháp) “và sự thiếu
tin tưởng kinh khủng đối với tương lai”.
Khi trong khoa học về vũ trụ đã phát hiện ra rằng trái đất là mobile
perpetuum
1*
, thì không ít người thị dân Đức yên lành bám lấy cái mũ ngủ của
mình và thở dài về cái tình hình luôn luôn thay đổi của tổ quốc mình, và sự thiếu
tin tưởng kinh khủng đối với tương lai đã làm cho ngôi nhà thường xuyên bị đảo
lộn trở nên đáng ghét đối với họ.
Tự do báo chí cũng không gây nên “tình trạng sự vật thay đổi”, giống như
kính viễn vọng của nhà thiên văn không gây nên sự vận động không ngừng của
hệ thống thế giới. Khoa thiên văn xảo quyệt! Đã từng có một thời kỳ tuyệt đẹp,
lúc bấy giờ trái đất, tựa như một người tiểu thị dân đáng kính, còn nằm ở trung
tâm vũ trụ, yên tĩnh ngậm cái tẩu thuốc bằng đất của mình, thậm chí chẳng phải
khổ công đi tìm ánh sáng, vì mặt trời, mặt trăng và những vì sao đã quay chung
quanh trái đất như là những ngọn đèn vĩnh cửu, như là những “vật tuyệt vời”.
Kẻ nào không bao giờ làm sụp đổ cái gì mà người đó đã xây dựng,
Kẻ đó vững vàng đứng trên trái đất mỏng manh này.
Mà bản thân cũng không vững chắc
32
,
Kha-ri-ri nói như vậy; Kha-ri-ri, theo gốc gác của ông ta, hoàn toàn không
phải là người Pháp mà là người Ả-rập.
