96 Chỉ cuộc cải cách luật bầu cử do nghị viện Anh tiến hành vào tháng Sáu 1832. Cuộc cải cách này nhằm chống lại sự lũng
đoạn chính trị của bọn quý tộc ruộng đất và tài chính, mở rộng cửa nghị viện cho đại biểu của giai cấp tư sản công nghiệp.
Giai cấp vô sản và giai cấp tiểu tư sản là lực lượng chủ yếu trong cuộc đấu tranh đòi quyền cải cách, bị giai cấp tự do lừa
gạt, đã không giành được quyền bầu cử. - 350.
97 Về kỳ họp của nghị viện năm 1844, xem tập này, tr. 545-548, 679-680 và 691-692.-350.
98 Xem C.Mác và Ph. Ăng-ghen, Toàn tập, tiếng Việt, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội, t.1, tr. 747-786.- 354.
99 Ăng-ghen trích dẫn bản tin của mục sư Ôn-xtơn ban đầu đăng trên tờ "The Weekly Dispatch" ("Tin nhanh hàng tuần"), cơ
quan của phái tư sản cấp tiến, sau đăng lại
trên tờ "The Northern Star" ("Sao Bắc cực") của phái Hiến chương số 338, 4 tháng Năm 1944.- 336.
100 "The Times" ("Thời báo") là tờ báo ra hàng ngày lớn nhất của Anh, có khuynh hướng bảo thủ; được sáng lập ở Luân
Đôn năm 1785.-368.
101 Bản báo cáo mà Ăng-ghen trích dẫn ra ở đây là của một uỷ ban do dân cư ở Hát-đơ-xphin bầu ra ngày 19 tháng Bảy
1844 để điều tra tình hình vệ sinh thành phố, đã được đăng trên tờ "The Northern Star" số 352, ngày 10 tháng Tám
1844.-379.
102 Cớc-xôn Mua là một quả đồi gần Man-se-xtơ, nơi đây đã diễn ra nhiều cuộc họp của công nhân. Ăng-ghen gọi Cớc-xôn
Mua là "Núi thánh" để so sánh với Núi thánh cổ La Mã là nơi mà, theo truyền thuyết, năm 494 trước công nguyên, những
người bình dân khởi nghĩa chống quý tộc đã rút vào đấy.- 384.
103 " The Manchester Guardian" ("Người bảo vệ Man-se-xtơ") là tờ báo tư sản Anh, cơ quan của phái mậu dịch tự do, sau
trở thành cơ quan của Đảng tự do; xuất bản ở Man-se-xtơ từ năm 1821.- 413.
104 Ăng-ghen đã trích dẫn bản tin của linh mục Sam-nít về tình cảnh công nhân cảng ở Luân Đôn. Bản tin này ban đầu đăng
trên tuần báo "The Weekly Dispatch", sau đăng lại trên tờ "The Northern Star" số 338, ngày 4 tháng Năm 1844.- 435.
105 Bài báo của R. Cau-en "Tình hình vệ sinh của dân cư qua thống kê số sinh đẻ và tử vong ở Gla-xgô" đăng trong
"Journal of the Statistical Society of London" ("Tạp chí của Hội thống kê Luân Đôn") vào tháng Mười 1840.- 460.
106 Đạo luật đặc biệt về xây dựng thủ đô (Metropolitan Buildings Act) do nghị viện Anh thông qua năm 1844.- 465.
107 Đạo luật năm 1802 hạn chế thời gian làm việc của trẻ em học nghề là 12 giờ và cấm sử dụng những trẻ em đó làm
những công việc ban đêm. Đạo luật này chỉ thi hành trong công nghiệp dệt bông và dệt len, nó không quy định việc thanh
tra các công xưởng để đôn đốc mà trên thực tế bọn chủ xưởng cũng không tuân theo.- 516.
108 Đạo luật năm 1919 cấm các xưởng kéo sợi và dệt bông thuê trẻ em dưới 9 tuổi cũng như cấm trẻ em và thiếu niên dưới
16 tuổi làm đêm; đối với những người đó cũng như người khác, ngày làm việc giới hạn là 12 giờ không kể thời gian ăn
cơm; vị chủ xưởng có thể tuỳ tiện bố trí thời gian ấy cho nên ngày làm việc thực tế lên tới 14 giờ hoặc hơn thế nữa.
Đạo luật năm 1825 quy định thời gian ăn cơm mỗi ngày không được quá 1 giờ rưỡi để cho tổng số thời gian của mỗi
ngày làm việc không vượt quá 13 giờ rưỡi.
Cũng như đạo luật năm 1819 , đạo luật năm 1825 không quy định việc thanh tra các công xưởng để đôn đốc và không
được bọn chủ xưởng tuân theo.- 539.
