Trông thấy thế, tôi bèn giằng chiếc vali từ tay Menjinski. Còn Menjinski thì
nhoẻn một nụ cười ngượng nghịu, dễ thương (đọng lại mãi trong tôi hình
ảnh đó của Menjinski). Một lần khác, tôi lại gặp vẫn Menjinski ấy trên
đường công tác về Matxcơva, vui vẻ khuân vác hành lý của mình và của
mọi người. Thời gian cuối, ông bị vôi hóa cột sống phải nằm nhà, không hề
than thở và yêu cầu gì với một ai, lặng lẽ chịu đau đớn, môi vẫn nhoẻn một
nụ cười dịu dàng .
Những ngày đầu sau Cách mạng tháng Mười, Lênin có cảm tưởng
Menjinski là một người nhẹ dạ, nông nổi, không có đủ năng lực gánh vác
nhiệm vụ biến những tư tưởng vĩ đại của cách mạng thành hiện thực.
Nhưng Lênin đã nhầm. Menjinski trước và sau khi làm Chủ tịch cơ quan
an ninh là hai con người khác nhau. Không rõ công tác đã làm thay đổi con
người, hay là trong con người ấy đã bộc lộ rõ ra những nét tính cách mà
trước đây còn tiềm ẩn?
Tháng 7 năm 1917, Menjinski từ nước ngoài về Nga.
Ông - một người thuần tuý dân sự - được đưa vào Ban tổ chức quân sự
của Trung ương đảng Công nhân Xã hội Dân chủ Nga. Ngày 25/10/1917,
Menjinski được bổ nhiệm làm Chính ủy ủy ban quân sự cách mạng ở Ngân
hàng quốc gia. Ông yêu cầu cơ quan tài chính lớn nhất của đất nước cấp
cho Chính quyền mới mười triệu rúp để phục vụ những nhu cầu cấp thiết.
Các công chức Ngân hàng không công nhận chính quyền Bônsêvich và
ngạo mạn từ chối yêu cầu. Khi đó, các chiến sĩ cận vệ bèn bao vây ngân
hàng, nhưng vẫn không lấy được tiền ra. Đó là những ngày đầu cách mạng.
Sau đó, Lênin bổ nhiệm Menjinski làm Dân ủy tài chính (tức Bộ trưởng
Bộ Tài chính), có lẽ vì nhớ thời gian lưu vong ở nước ngoài ông đã từng
làm việc ở ngân hàng Pháp. Menjinski trả lời phỏng vấn nhà văn Mỹ John
Reed: "Chúng tôi hoàn toàn bất lực nếu không có tiền... Các ngân hàng thì
đóng cửa, Ngân hàng quốc gia không hoạt động. Các viên chức ngân hàng
trong cả nước bị mua chuộc và lãn công ".
Khi đó Lênin bèn ra lệnh dùng bộc phá đánh vào các tầng hầm của Ngân
hàng quốc gia và ban hành lệnh yêu cầu các ngân hàng nhỏ "phải mở cửa
ngay từ ngày mai, nếu không chính quyền cách mạng sẽ tự mở".
