Cuộc chiến tranh tiền tệ ngày nay có đặc trưng đáng chú ý là những cáo
buộc đối với sự định giá thấp đồng tiền của Trung Quốc, nhưng cần nhớ
rằng đến năm 1983 thì đồng tiền này nhìn chung vẫn được định giá cao theo
tỷ giá 2,8 Nhân dân tệ bằng một đô-la. Tuy nhiên, vào thời điểm đó hoạt
động xuất khẩu chỉ đóng góp một tỷ lệ nhỏ cho GDP Trung Quốc và các nhà
lãnh đạo vẫn tập trung nhiều hơn vào nhập khẩu giá rẻ để phát triển hạ tầng.
Khi xuất khẩu phát triển mạnh hơn, Trung Quốc liên tiếp tiến hành 6 lần phá
giá tiền tệ trong vòng 10 năm và như vậy đến năm 1993 thì đồng Nhân dân
tệ đã trở nên rẻ hơn với tỷ giá 5,32 so với đô-la. Kế đến, vào ngày 1/1/1994,
Trung Quốc tuyên bố cải cách hệ thống tỷ giá hối đoái và ồ ạt phá giá đồng
Nhân dân tệ xuống mức 8,7 tệ/đô-la. Cú sốc này khiến Bộ ngân khố Hoa Kỳ
gán cho Trung Quốc cái nhãn là “kẻ thao túng thị trường tiền tệ” theo đạo
luật Thương mại 1988, và cơ quan này phải sàng lọc ra các quốc gia áp dụng
tỷ giá nói trên nhằm giành lợi thế bất công trong thương mại quốc tế. Đây là
lần sau cùng Bộ Ngân khố Hoa Kỳ gán cái nhãn “thao túng tiền tệ” cho
Trung Quốc bất chấp nhiều sự đe dọa úp mở đối với động thái này. Sau đó
thì hàng loạt các đợt xác định lại tỷ giá đã được tiến hành và đến năm 1997
thì tỷ giá Nhân dân tệ/đô-la Mỹ đã được chốt tại mức 8,28 và không thay đổi
cho đến tận năm 2004.
Hồi cuối thập niên 1980, Trung Quốc phải gánh chịu một đợt lạm phát
lớn. Cơn lạm phát này thúc đẩy sự bất mãn trong dân chúng và xuất hiện
nhiều phản ứng gay gắt với chương trình cải cách và mở cửa nền kinh tế của
Đặng. Trong một diễn biến khác, một phong trào phản kháng được lãnh đạo
bởi sinh viên và tầng lớp trí thức cũng góp phần làm cho hệ thống chính trị
càng bất ổn hơn. Hai trường phái tự do và bảo thủ đối đầu nhau bằng bạo lực
và hậu quả là thảm kịch Thiên An Môn ngày 4/6/1989. Hàng trăm người
chết. Kinh tế Trung Quốc giảm tốc độ phát triển từ năm 1989, phần nào do
các nỗ lực kiềm chế lạm phát và một phần khác là do phản ứng của quốc tế
đối với vụ thảm sát Thiên An Môn. Tuy nhiên, giảm tốc chỉ là tạm thời.
Trong thập niên 1990, Trung Quốc sau cùng cũng xóa bỏ chế độ bao cấp
“bát cơm sắt” – được hiểu là chính sách an sinh xã hội trong quá khứ từng
bảo đảm lương thực và một số tiện ích xã hội khác cho nhân dân, nhưng đổi
