Chế độ Bản vị vàng giản đơn nhất – được gọi là chế độ Bản vị vàng thuần
túy – là chế độ theo đó đồng đô-la được định giá theo một hàm lượng vàng
cụ thể và cơ quan phát hành tiền đô-la có đủ lượng vàng để thu nhận lại đô-
la trên cơ sở giá cả cụ thể. Trong loại hình này, một đồng tiền giấy đô-la
thực sự là nơi lưu trữ một hàm lượng vàng dựa trên niềm tin của người cầm
tiền và có thể được quy đổi ra vàng theo ý chí của người đó. Trong chế độ
Bản vị vàng thuần túy, không thể gia tăng cung tiền nếu không tăng lượng
cung vàng thông qua các mỏ vàng hoặc thu mua từ nguồn khác. Chế độ này
sẽ tạo xu hướng giảm phát nhẹ cho nền kinh tế bởi vì lượng cung vàng toàn
cầu chỉ gia tăng khoảng 1,5% hàng năm trong khi nền kinh tế thực có thể
duy trì mức độ tăng trưởng đều đặn 3,5% trong các điều kiện lý tưởng. Nếu
mọi thứ cân bằng, các loại giá cả sẽ giảm khoảng 2% mỗi năm (cân bằng
giữa 3,5% phát triển thực tế với 1,5% gia tăng trong lượng cung tiền) và sự
giảm phát này có thể làm nản lòng những ai muốn đi vay. Chế độ Bản vị
vàng thuần túy cho phép cấp tín dụng và nhận nợ vay thông qua hoán đổi
tiền và các trái phiếu, nhưng không cho phép cung tiền vượt quá lượng vàng
đang nắm giữ. Các công cụ nợ như trên có thể đảm nhận chức năng thay thế
cho tiền hoặc gần như tiền trong nền kinh tế, nhưng theo nghĩa hẹp thì chúng
không phải là tiền.
Có hai dạng thức khác của chế độ Bản vị vàng liên quan đến đòn bẩy
dành cho lượng vàng hiện đang được nắm giữ. Dạng thức thứ nhất là phát
hành tiền cao hơn lượng vàng tồn trữ và dạng thức thứ hai là sử dụng các
công cụ thay thế, chẳng hạn như các loại ngoại tệ hoặc SDR, trong lượng
vàng dùng làm cơ sở phát hành tiền. Hai dạng thức đòn bẩy này có thể được
vận dụng riêng biệt hoặc song hành. Dạng thức này – được gọi là chế độ
Bản vị vàng linh hoạt – yêu cầu phải xem xét đến nhiều yếu tố. Tỷ lệ phần
trăm tối thiểu trong lượng cung tiền được đảm bảo bằng vàng là bao nhiêu?
Liệu 20% có phù hợp không? Hay phải là 40% mới an tâm? Trong quá khứ,
Cục Dự trữ Liên bang từng duy trì lượng vàng dự trữ tương đương khoảng
40% của lượng cung tiền cơ sở. Hồi đầu tháng 4/2011 tỷ lệ này chỉ còn
khoảng 17,5%. Mặc dù Hoa Kỳ đã rời bỏ chế độ Bản vị vàng chính thức từ
