hoàn cảnh với những điều kiện đã bị
thay đổi.
Phép quy nạp và diễn dịch
Do đó ta có một chuyển động kép
trong mọi suy tư phản tỉnh: sự chuyển
động từ những dữ kiện rời rạc lộn xộn
đã biết tiến đến một tình huống toàn vẹn
(hay bao quát); và từ cái tổng thể được
gợi ra này – tức là cái mang một ý
nghĩa, một ý kiến – trở lui về những sự
việc riêng rẽ, để rồi đem kết nối chúng
lại với nhau và với những sự việc mới
hơn mà ý kiến ấy hướng đến. Đại để,
chuyển động thứ nhất gọi là quy nạp,
chuyển động thứ hai là diễn dịch. Một
hành vi tư duy hoàn chỉnh liên quan tới
cả hai chuyển động đó – nghĩa là, nó
liên quan đến một tương tác đắc dụng
giữa một bên là những suy xét cá biệt đã
được quan sát nhập tâm (hay được hồi
tưởng) với một bên là những ý nghĩa
(khái quát) có sức lay động sâu xa.
Hấp tấp đối lại với thận trọng
Tuy nhiên, vận động kép đi tới và
trở lui từ một ý nghĩa này có thể xảy ra
rất ngẫu hứng, vô tư lự hoặc với một
thái độ cẩn trọng và nghiêm chỉnh. Dù
trong trường hợp nào, suy nghĩ có nghĩa
là chắp nối một khoảng cách trong kinh
nghiệm, bện kết các sự việc hoặc hành
động còn rời rạc lại với nhau. Nhưng có
