như cũng vẫn rõ ràng và tự nhiên. Một
nhà khoa học khi mới đặt chân tới vùng
đất mới sẽ bắt gặp nhiều thứ chưa hiểu
nổi, trong khi những người dân bản xứ
quê kệch thì hoàn toàn không ngờ đến
bất cứ ý nghĩa nào vượt ngoài những thứ
bày ra trước mắt họ. Có những thổ dân
Ấn Độ đặt chân đến một thành phố lớn
chẳng thèm để ý đến những thứ kỳ quan
của đại công nghiệp như cây cầu, chiếc
xe đẩy hay cái máy điện thoại, nhưng lại
bị hút mắt vào cảnh tượng những người
thợ đang trèo leo sửa chữa trên những
cây cột điện cao vút. Sự gia tăng kho ý
nghĩa giúp chúng ta nhận ra những vấn
đề mới, trong khi chỉ bằng cách quy
chuyển những mối trăn trở mới lạ về
thành những điều đã quen thuộc và dễ
hiểu thì ta mới hiểu và giải quyết được
những vấn đề này. Đây là sự vận động
hình phễu xoáy hút muôn thuở của tri
thức.
Tiến bộ trí tuệ: một sự hòa điệu
Sự tiến bộ của chúng ta về tri thức
đích thực chung quy luôn có một phần ở
tại sự khám phá ra điều gì đó còn chưa
hiểu nổi trong điều gì trước đấy đã được
mặc nhiên coi là dễ hiểu, rõ ràng, hiển
nhiên và một phần ở tại sự vận dụng các
ý nghĩa được nắm bắt trực tiếp không
chút ngờ vực, như là những phương tiện
