tình trạng hữu thức đem lại sự tin cậy và
kiểm soát.
§2. Quá trình và sản phẩm
Trở lại với chơi đùa và làm việc
Sự cân bằng như vậy trong đời
sống tinh thần tạo đặc thù cho quá trình
và sản phẩm. Chúng ta bắt gặp một chu
kỳ quan trọng của sự điều chỉnh này
trong việc cân nhắc giữa chơi đùa và
làm việc. Trong chơi đùa, hứng thú rơi
vào chính hành động chứ không mấy
liên hệ tới kết cục của hành động ấy.
Một chuỗi những việc làm, hình ảnh,
cảm xúc, tự nó đã là viên mãn. Trong
làm việc, cái kết cục chi phối sự chăm
chú và kiểm soát mối lưu tâm vào
phương tiện, vì lẽ sự khác biệt là về xu
hướng của hứng thú, sự đối lập là về
điểm nhấn mạnh chứ không phải chỗ
chia rẽ, ngăn cách. Khi mà sự nổi trội
tương đối trong ý thức giữa hành động
hoặc cái kết cục được chuyển thành sự
cô lập cái này khỏi cái kia, thì {khi đó}
chơi đùa biến thành trò dại dột và làm
việc biến thành thứ cực nhọc.
Chơi đùa không bị biến thành trò dại dột
Nói “trò dại dột” tức ta hiểu là một
loạt những xung động sinh lực trào lên
tạm thời và đứt đoạn tùy vào ham muốn
thất thường và may rủi. Khi mọi liên hệ
