Bình để chống lại sự dòm ngó của kẻ thù phương Bắc. Đến nhà Trần
thì cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông củng ba lấn rút khỏi Thăng
Long để về vùng sinh lầy ở Thiên Trường (Nam Định), ở Hải Dương,
Hưng Yên, Chí Linh, Đông Triều... Vùng sình lầy mà vó ngựa bách
chiến của quân Mông Cổ cũng phải chồn chân, không thắng nổi. Vậy
Hồ Quý Ly muốn đương đấu chống giặc Minh mạnh gấp trăm ngàn
lần với mình thì phải dùng sách lược thủ hiểm lâu dài mới mong thắng
được. Nhưng không may, buồn thay, cuôi cùng vua tôi nhà Hồ thất
trận và ngôi thành vĩ này lọt vào tay quân Minh, rồi nghiêng đổ theo
năm tháng”...
Nhà Hồ không làm vua được bao lâu, nhưng mà công việc sửa sang
cũng nhiều. Trước hết Hồ Quý Lỵ chỉnh đốn việc võ bị, bề ngoài tuy
lấy lễ mà đối đãi với nhà Minh, nhưng vẫn biết nhà Minh có ý muốn
dòm đất An Nam, cho nên thường hỏi các quan rằng: "Ta làm thế nào
cho có 100 vạn quân để đánh giặc Bắc?" Từ ý định đó Hồ Quý Ly bèn
lập ra hộ tịch bắt người trong nước cứ 2 tuổi trở lên thì phải biên vào
sổ, ai mà ẩn lậu (không ghi tên trong sổ) thì phải phạt. Đến lúc hộ tịch
làm xong, số người từ 15 tuổi đến 60 tuổi thấy hơn gấp mấy phẩn lúc
trước. Từ đó số quân (nhà Hồ) lại thêm ra được nhiều. Còn như thủy
binh để giữ mặt sông, mặt bể thì Quý Ly bắt làm những thuyền lớn ở
trên có sàn đi, ở dưới thì để cho người chèo chống, thật tiện cho sự
chiến đấu. Quý Ly lại đặt ra 4 kho để chứa đổ quân khí và bắt những
người xảo nghệ vào làm khí giới, ở các cửa bể và những chỗ hiểm yếu
trong sông lớn đều bắt lấy gỗ đóng cọc để ngự bị quân giặc...
TRẦN TRỌNG KIM (Việt Nam sử lược)
NGƯỜI ĐƯỢC QUÂN ĐỘI TRUNG HOA PHONG THẦN
Khi còn sống, Hồ Quý Ly không được lòng nhà Minh bởi những
hoạt động quân sự quá rô nét và là người có những cải cách táo bạo,
không ngại đụng chạm đến nền nếp tinh thần của Trung Quốc...
