Sự yếu đuối của Nghệ Tông còn thể hiện nhiều lần khi bị giặc
Chiêm Thành tấn công, ông lo sợ cho mang tài sản, tiền bạc vào núi
cất giấu, hễ lần nào giặc kéo quân tới uy hiếp thì bỏ kinh thành mà
chạy. Tháng 6 năm Quý Hợi (1383), Chiêm Thành vào chiếm đóng
Quảng Oai. Kinh đô xao xuyến, kinh hãi. Nghệ hoàng sai Nguyễn Đa
Phương đem quân dựng rào lũy tre bằng gỗ ở kinh thành, ngày đêm
canh giữ, còn mình thì sửa soạn xa giá để chạy sang lánh giặc ở Đông
Ngàn. Nguyễn Mộng Hoa là một kẻ sĩ thấy vậy liền chạy đến bên
sông, mặc cả mũ áo chỉnh tể, nhảy xuống nước lôi kéo thuyền ngự, xin
Thượng hoàng ở lại đánh giặc nhưng Thượng hoàng cũng không
nghe... Việc này sử thần Ngô Sĩ Liên đã có nhận xét: “Nghệ Tông
thiếu can đảm. Giặc chưa tới đã lánh trước, thì người trong nước như
thế nào? Mộng Hoa là một người học trò, còn biết giữ Nghệ Tông lại,
những “kẻ ăn thịt” thực đáng khinh thay!
d) Vua Duệ Tông chủ quan, tự phụ: Trong số các vua Trần mạt, có
lẽ chỉ Trần Duệ Tông là ông vua có tài cầm binh, cứng cỏi nhưng lại
quá chủ quan và tự kiêu, tự phụ. Bản tính ấy đã dẫn ông đến thất bại
mà thất bại đau xót nhất là sự kết liễu cuộc đời ông tại chiến trường
trên đất nước Chiêm Thành.
Trần Nghệ Tông làm vua được 2 năm, đến tháng 11 năm Nhâm Tý
(1372) thì nhường ngôi cho người em cùng cha khác mẹ của mình
(cũng là anh em bạn dì ruột) là Cung Tuyên vương Trần Kính, tức vua
Trần Duệ Tông. Trần Kính là người đã có nhiều công bảo vệ Nghệ
Tông trong lúc lánh nạn và hai năm trước đã phò đưa Nghệ Tông lên
ngôi vua. Sử cũ nhận xét Trần Duệ Tông như sau: “Vua ương gàn, có
chấp, không nghe lời can, khinh thường quân giặc nên mang họa vào
thân chứ không phải là do bất hạnh”
Trong công cuộc chinh phạt Chiêm Thành năm Đinh Tỵ (1377), vua
Duệ Tông cầm binh tiến sâu vào đất Chiêm Thành, tới tận kinh thành
Đồ Bàn (thành Đồ Bàn ngày nay còn di tích ở huyện Tuy Viễn, tỉnh
Bình Định). Đại tướng Đỗ Lễ can vua: “Nó đã chịu hàng, là muốn bảo
