Và bây giờ Praxkovia Phedoropna nói không phải không có cơ sở rằng tính
nết của chồng bà rất khó chịu. Vốn quen nói ngoa, bà nói rằng tính nết ông
lúc nào cũng kinh khủng như vậy, rằng bà phải tốt bụng lắm mới chịu đựng
nổi tính nết đó suốt hai mươi năm nay. Bây giờ quả thật những cuộc cãi cọ
bắt đầu từ ông. Bao giờ ông cũng bắt đầu bới móc trước bữa ăn trưa và
thường thường ông làm việc đó vào lúc bắt đầu ăn xúp. Khi ông nhận xét
rằng bát đĩa rửa chưa sạch, khi thì món ăn không ra gì, khi thì ông trách
móc cậu con trai chống cùi tay lên bàn, khi thì ông chê kiểu chải đầu của cô
con gái. Và ông quy tội cho Praxkovia Phedoropna về tất cả những chuyện
đó. Thoại đầu bà phản đối và nặng lời với ông, nhưng đã hai lần trước khi
ăn trưa, ông nổi khùng lên, đến nỗi bà hiểu rằng đây là bệnh trạng do việc
tiêu hóa của ông gây ra, cho nên bà đấu dịu. Cho rằng chồng mình tính tình
khủng khiếp và làm cho đời mình bất hạnh, bà đâm ra thương thân. Và
càng thương hai bản thân mình bao nhiêu, bà càng căm ghét chồng mình
bấy nhiêu. Bà bắt đầu mong cho ông chết, nhưng bà không dám cầu mong
như thế, bởi vì lúc ấy sẽ không có tiền lương. Điều đó càng làm cho bà
chống lại một cách bực tức hơn. Bà coi mình là một kẻ cực kỳ bất hạnh,
chính ở chỗ ngay đến cái chết của ông cũng không thể cứu được bà, bà bực
tức, giấu giếm sự bực tức đó, và sự bực tức ngấm ngầm này của bà càng
làm tăng thêm sự bực tức của ông.
Sau một trận cãi nhau trong đó Ivan Ilich tỏ ra đặc biệt bất công, và khi hai
người phân bua với nhau, ông nói rằng đúng là ông có tức bực, nhưng đó là
bệnh hoạn, bà bèn bảo ông nếu như ông ốm thì phải điều trị và yêu cầu ông
đến nhà một bác sĩ nổi tiếng để khám.
Ông đi khám bệnh. Mọi việc diễn ra đúng như ông chờ đợi, tất cả diễn ra
đúng như thường lệ. Nào cảnh đợi chờ, nào vẻ bệ vệ giả tạo của bác sĩ, vẻ
bệ vệ quên thuộc mà ông thường thấy ở mình tại toàn án, nào gõ gõ, nghe
nghe, nào những câu hỏi yêu cầu những câu trả lời đã định sẵn và hiển
nhiên là không cần thiết, nào là vẻ trang trọng như có ý bảo cho anh biết
rằng anh cứ việc phó thác mình cho chúng tôi, rồi chúng tôi sẽ thu xếp mọi
việc đâu vào đấy, bất kỳ đối với người nào chúng tôi đều chỉ có một cách
