- Thế còn củi thì sao?
- Xin ngài đừng lo. Tôi làm kịp chán.
Ivan Ilich sai Gheraxim ngồi và đỡ chân cho ông, rồi trò chuyện với anh.
Và điều kỳ lạ là ông cảm thấy dễ chịu hơn, khi Gheraxim đỡ chân ông.
Từ đó, thỉnh thoảng Ivan Ilich lại gọi Gheraxim tới và bắt anh đưa vai ra đỡ
chân cho mình, và ông thích nói chuyện với anh. Gheraxim làm việc đó
một cách nhẹ nhõm, tự nguyện, giản dị và đôn hậu, khiến Ivan Ilich hết sức
cảm động. Sức khỏe, sức lực, sức sống trong mọi người khác làm cho Ivan
Ilich mếch lòng, chỉ có sức lực và sự sống của Gheraxim là không làm ông
phiền lòng, mà còn xoa dịu ông.
Ivan Ilich bị giày vò chủ yếu bới sự dối trá, - chẳng hiểu sao sự dối trá đó
được tất cả mọi người thừa nhận, họ cho rằng ông chỉ ốm đau thôi, chứ
không phải sắp chết, ông chỉ cần yên tâm chạy chữa, thế rồi sự thể sẽ rất tốt
đẹp. Bản thân ông biết rằng dù họ làm gì đi nữa cũng không ăn thua gì,
ngoài việc gây thêm cho ông những đau đớn quằn quại và cái chết. Ông bị
giày vò bởi sự dối trá đó, bị giày vò bởi chỗ họ không muốn thừa nhận điều
mọi người đều biết và ông cũng biết, mà cứ muốn lừa dối ông về tình trạng
khủng khiếp của ông và họ muốn buộc chính ông phải tham gia vào cái trò
dối trá này. Ivan Ilich bị giày vò một cách khủng khiếp bở cái trò dối trá mà
người ta đã dựng lên trước mặt ông khi ông sắp chết, cái trò dối trá đó hạ
thấp cái chết trang trọng khủng khiếp này của ông xuống hàng những cuộc
viếng thăm, những rèm treo cửa sổ, món cá chiên trong bữa ăn của họ…
Điều kỳ lạ là đã nhiều lần, khi họ giở trò ra với ông, suýt nữa ông đã quát
vào mặt họ: các người đừng lừa dối nữa. Các người biết rõ và tôi cũng biết
rõ rằng tôi đang hấp hối, vậy thì ít ra cũng đừng lừa dối nữa. nhưng không
bao giờ tôi có đủ tinh thần để làm việc đó. Ông thấy tất cả những người
xung quanh ông đã hạ thấp quá trình hấp hối đáng sợ, khủng khiếp của ông
xuống mức độ một sự tình cờ khó chịu, phần nào bất lịch sự (giống như
người ta sử xự với một kẻ đem hơi thối vào phòng khách vậy) bằng chính
cái phép lịch sự mà ông suốt đời phụng sự. Ông thấy chẳng có ai thương
