với mình. Nhưng không còn con người đã nếm trải sự vui thú đó nữa rồi:
đây chừng như là hồi ức về một cái gì khác.
Ngay khi xảy ra cái tình trạng dồn đẩy Ivan Ilich đến nông nổi như hiện
nay, thì tất cả những cái lúc đó tưởng là vui thú giờ đây tan biến trước mắt
ông và biến thành một cái gì đó vô nghĩa, thường là xấu xa.
Càng xa thời thơ ấu, càng gần với hiện tại, nhưng niềm vui càng vô nghĩa
và đáng ngờ hơn. Điều đó bắt đầu từ Trường tư pháp. Ở đó còn có điều gì
đấy thực sự tốt lành: ở đó có niềm vui, có tình bạn, có những hy vọng.
Nhưng tới các lớp trên những giây phút tốt đẹp đó đã hiếm hoi hơn. Sau đó,
trong thời gian đầu làm việc với quan tổng trấn, những phút giây tốt đẹp lại
xuất hiện, đó là hồi ức về tình yêu một người đàn bà. Thế rồi tất cả những
cái đó xáo trộn với nhau và điều tốt lành càng ít hơn nữa.
Việc cưới vợ…xảy ra một cách thật bất ngờ, nỗi chán chường, mùi hôi
trong mồm vợ, sự ham thích nhục dục, và thói giả dối! Rồi cái công vụ chết
tiệt, này với những lo toan về tiền nong, một năm, hai năm, mười năm, rồi
hai mươi năm – tất cả vẫn nguyên một điều như thế. Và càng về sau càng
chết cứng hơn. Đúng là mình xuống dốc đều đều, nhưng lại cứ tưởng tượng
là mình đang đi lên. Thế đấy. Dư luận xã hội cho là mình đã đi lên, ấy thế
mà cuộc sống vẫn đều đều sụt lở dưới chân mình đến nỗi…Và thế là tất cả
đã sẵn sàng, hãy chết đi thôi!
Thế là thế nào? Để làm gì? Không có lẽ nào. Không có nào cuộc sống lại
vô nghĩa, xấu xa như thế. Còn nếu đúng là cuộc sống xấu xa và vô nghĩa
như vậy, thì ngắc ngoải, hấp hối một cách đau đớn như vậy để làm gì? Có
cái gì không ổn đây.
“Có lẽ mình đã sống không ra sống chăng?” – Ông bất chợt nghĩ thế.”
Nhưng tại sao lại như vậy khi mình đã làm tất cả những gì cần làm? – ông
tự nhủ và ngay lập tức gạt bỏ ngay csch giải đáp duy nhất toàn bộ bài toán
cuộc đời và cái chết, coi lời giải đáp đó như một cái gì hoàn toàn không thể
chấp nhận được.
