“Giờ đây anh muốn gì? Sống ư? Sống như thế nào? Sống như anh sống ở
tòa án, khi viên lục sự xướng lên: “Toàn ra!...”. Tòa ra, tòa ra, - ông nhắc
lại. Tòa án đấy! Nhưng mình đâu có lỗi! – ông hằn học kêu lên. – Vì lẽ gì?”
Rồi ông ngừng khóc, nằm xoay mặt vào tường và chỉ còn nghĩ tới mỗi một
điều: chịu đựng tất cả nỗi khủng khiếp này để làm gì, vì sao?
Nhưng nghĩ bao nhiêu thì nghĩ, ông không tìm được câu trả lời và như mọi
lần, khi ông nghĩ rằng tất cả đều bắt nguồn từ chỗ ông đã sống không ra
sống, ông bèn lập tức xua đuổi ý nghĩ kỳ quặc và nhớ lại toàn bộ cuộc đời
mực thước của mình.
X
Thêm hai tuần lễ nữa trôi qua, Ivan Ilich không rời khỏi đi-văng nữa. Ông
không muốn nằm trên giường và nằm trên đi-văng. Hầu như lúc nào cũng
nằm quay mặt vào tường, đơn độc chịu đừng vẫn những nỗi đau khổ không
giải quyết được đó. Đó là cái gì? Lẽ nào cái chết lại là sự thật? Và giọng
nói bên trong đáp: đúng, sự thật đấy. Những nỗi giày vò này để làm gì? Và
giọng nói bên trong đáp: để mà giày vò thế thôi, chả để làm gì cả. Sau này
chẳng có gì ngoài câu trả lời đó cả.
Ngay từ khi phát bệnh, từ dạo Ivan Ilich lần đầu tiên tìm đến bác sĩ, cuộc
sống của ông bị chia xẻ giữa hai tâm trạng đối lập, thay thế nhau: khi thì
tuyệt vọng chờ đợi cái chết khủng khiếp khó hiểu, khi thì hy vọng và hào
hứng theo dõi hoạt động của cơ thể mình. Khi thì trước mắt hiện ra độc có
quả thận và khúc ruột tạm thời không làm tròn chức năng của mình, khi thì
xuất hiện độc có cái chết khủng khiếp khó hiểu, không làm cách nào thoát
được nó.
Lúc mới phát bệnh, hai tâm trạng đó luân phiên nhau, nhưng bệnh càng tiến
triển, những suy nghĩ về quả thận càng đáng ngờ hơn, hoang đường hơn và
ý nghĩ về cái chết đang tới càng hiện thực hơn.
