sã nhíu mày ra hiệu cho Piot Ivanovich đi về bên phải, vào phòng để thi
hài.
Cũng như mọi khi, khi bước vào phòng, Piot Ivanovich băn khoăn không
hiểu mình sẽ làm gì ở đây. Ông chỉ biết có một điều là trong trường hợp
này, làm dấu sẽ chẳng bao giờ gây phiền hà gì. Còn về việc có cần phải
chào không thì ông không tin chắc lắm, vì thế ông đã chọn lối nước đôi: khi
bước vào phòng ông bắt đầu làm dấu và khẽ nghiêng mình tựa hồ như cúi
chào. Vẫn giữ nguyên tư thế tay và đầu, ông đồng thời ngoái nhìn căn
phòng. Hai chàng thanh niên hình như là những người cháu, một là học
sinh trung học, làm dấu rồi đi ra khỏi phòng. Một bà già đứng bất động.
Một vị phu nhân có cặp lông mày rướn lên một cách kỳ quặc đang thì thào
nói gì đó với bà cụ. Viên trợ tế linh lợi, kiên quyết, vận áo lễ đang đọc to
cái gì đó với vẻ không chấp nhận bất kỳ sự phản đối nào. Anh hầu bàn
Gheraxim nhẹ nhàng đi qua trước mặt Piot Ivanovich, rắc cái gì đó lên trên
sàn. Trông thấy thế, Piot Ivanovich lập tức cảm thấy ngay là thoang thoảng
có mùi xác chết đã rửa. Trong dịp đến thăm Ivan Ilich lần cuối cùng, Piot
Ivanovich đã thấy anh này trong phòng làm việc. Anh ta đóng vai hộ lý và
Ivan Ilich đặc biệt yêu quý anh ta. Piot Ivanovich vẫn luôn tay làm dấu và
khẽ cúi chào hướng về giữa quan tài, viên trợ tế và các ảnh thánh đặt trên
bàn kê ở góc phòng. Sau đó, thấy mình hình như đã làm dấu quá lâu, ông ta
dừng lại và bắt đầu ngó nhìn thi hài. Người chết năm như mọi người chết
thường năm, đặc biệt nặng nề lặng ngắt, chân tay lạnh cứng, chìm lút trong
nệm quan tài, đầu ngả vĩnh viễn trên chiếc gối và phơi ra vầng trán vàng
như sáp ong với hai bên thái dương hói và lõm, chiếc mũi nhô ra như đè lên
môi trên. Ông ta đã thay đổi rất nhiều, càng gầy thêm kể từ khi Piot
Ivanovich không gặp ông ta, nhưng cũng như ở mọi người chết, vẻ mặt lúc
sống. Vẻ mặt đó như muốn nói rằng những gì cần phải làm đã được làm và
làm đúng. Ngoài ra vẻ mặt đó còn chưa đựng lời trách móc hoặc sự nhắc
nhở những người sống. Piot Ivanovich tưởng như lời nhắc nhở đó không
thích hợp hoặc chí ít không liên quan đến mình. Piot Ivanovich cảm thấy
khó chịu thế nào ấy, vì vậy ông vội vã làm dấu một lần nữa và quá vội vã,
