Trong khi phần lớn của tư tưởng của Freud đã bị từ chối hoặc sửa đổi, ảnh
hưởng của ông về tư tưởng hiện đại hết sức lớn rộng và sâu xa. Chúng ta
đều mặc nhiên là những người theo Freud, khi nói về vô thức, ego, dồn nén
trong tâm lý thông thường hành ngày. Đặc biệt chú ý về văn hóa nghệ thuật,
nên tôi phải nhắc qua ảnh hưởng của Freud ở đây.
Ba nguyên lý của Freud có ảnh hưởng sâu xa vào văn học nghệ thuật:
- Thuyết tất định tâm lý (psychic determinism): chủ trương rằng tất cả những
sự kiện não thức, bao gồm mơ, những tưởng tượng, lầm lỗi và những xáo
động, nhiễu loạn thần kinh đều có một ý nghĩa.
- Lý thuyết về vô thức, nhấn mạnh trên những tiến trình não thức nhưng
chúng ta không có ý thức, không hay biết gì về chúng, dù chúng vai trò chủ
động trong đời sống tinh thần và những ứng xử trong đời sống hàng ngày
chúng ta với thế giới bên ngoài.
- Một quan điểm về sự phát triển tâm lý của đời sống con người, trong đó
nhấn mạnh vào những kinh nghiệm thơ ấu, và giải thích nhân cách dựa trên
khuôn khổ của khơi chảy, chuyển hướng và làm nguội lạnh những năng
lượng của libido.
Ảnh hưởng của Freud, đặc biệt trong văn học nghệ thuật châu Âu, trong hai
thế kỷ qua, sau khi ông qua đời, vẫn tiếp tục đến nay. Chúng ta có thể kể
những tên tuổi lớn, trong tiểu thuyết như Thomas Mann, M. Proust, J. Joyce,
Franz Kafka, William Faulkner, Virginia Woolf, D. H. Lawrence; trong thơ
như T.S. Eliot and W.B. Yeats, trong kịch như S. Beckett, trong phê bình văn
học như I.A. Richards, William Empson, Edmund Wilson. Trong mỹ thuật
như chúng ta thấy trong các tranh vẽ của Dali, Picasso, Beckmann.
