đất và những cư dân của đất; bằng chính những đốt xương của mình, Oskar
những muốn đánh tiếp cho cái thai nếu có thể và được phép.
Không có ai ngồi trên áo quan cả. Trần trụi trơ khấc, nó đu đưa dưới hàng
liễu rủ và du du của nghĩa trang Brenntau. Giữa những dãy mồ, đàn gà đốm
của ông bõ nhà thờ lách chách mổ tìm sâu, gặt những gì chúng chẳng hề
gieo. Rồi qua hàng cây phong. Tay tôi trong tay Mamăng Truczinski. Trước
tôi là Matzerath, ngay sau tôi là bà ngoại với Greff và Jan dìu hai bên; rồi
ông bác Vincent Bronski dựa trên cánh tay Hedwig, rồi Marga và Stephan
nắm tay nhau, rồi vợ chồng nhà Scheffler. Theo sau là bác thợ chữa đồng hồ
Laubschad, già Heilandt, nghệ sĩ t’rompet Meyn không mang theo kèn và
tương đối tỉnh táo.
Mãi đến khi xong xuôi và bắt đầu sang đoạn phân ưu, tôi mới nhận thấy
Sigismund Markus. Vận đồ đen, vẻ bối rối, bác hòa vào đám người muốn
đến nắm tay Matzerath, tôi, bà ngoại tôi, vợ chồng Bronski và thầm thì đôi
điều. Thoạt đầu, tôi không hiểu Alexander Scheffler muốn gì Markus. Họ
chẳng quen biết nhau mấy, dễ thường trước đó họ chưa từng nói chuyện với
nhau bao giờ cũng nên. Thế rồi Meyn về hùa với Scheffler. Họ đứng cạnh
một hàng rào cao ngang thắt lưng làm bằng cái thứ gỗ xanh xanh mau phai
màu và có vị đắng nghét khi ta miết nó giữa những ngón tay. Bà Kater và
đứa con gái Susi (nó lớn quá nhanh và đang lấy mù soa che miệng cười)
ngỏ lời chia buồn với Matzerath đồng thời đưa tay xoa đầu tôi - làm sao họ
không kìm được cái cử chỉ ấy nhỉ? Tiếng cãi vã đằng sau hàng rào to dần
nhưng còn chưa rõ lời. Meyn t’rompét dí ngón tay trỏ vào ve áo com-lê đen
của Markus mà đẩy, rồi túm một bên cánh tay Sigismund trong khi
Scheffler nắm lấy bên kia. Cả hai đều rất thận trọng không để Markus, đang
phải đi giật lùi, vấp phải những rìa mộ; cho nên họ đẩy bác đến tận con
đường chính và chỉ cho bác lối cổng nghĩa trang. Markus có vẻ như cảm ơn
hộ đã mách bảo và bắt đầu đi ra; bác đội cái mũ lụa lên đầu, không ngoảnh
lại nhìn Meyn và tay chủ hiệu bánh mì, mặc dù họ vẫn nhìn theo bác.
