khỏi bản lề, đặt trên những niễng gỗ và trải khăn bàn lên. Một số người
hàng xóm cũng đến. Phải mất một lúc cỗ bàn mới soạn xong. Chúng tôi
ngồi ăn ở lối cửa kho lúa. Gretchen Scheffler bế tôi trên lòng. Thoạt tiên là
món béo, rồi món ngọt, rồi lại đến món béo nữa; rượu khoai tây, bia, ngỗng
quay, lợn sữa quay, bánh ngọt với xúc xích, bí xào chua ngọt, bánh put-đinh
với kem chua, về chiều, gió hây hẩy, tiếng chuột chạy, tiếng bọn trẻ nhà
Bronski rậm rịch cùng lũ nhóc hàng xóm chiếm lĩnh sân kho.
Cùng với những ngọn đèn dầu, cỗ bài xì-cạt xuất hiện trên bàn. Rượu
khoai tây vẫn để nguyên tại chỗ. Có cả rượu trứng nhà làm cho thêm phần
rôm rả. Greff không uống rượu, chỉ hát. Những người Kashubes cũng hát.
Matzerath ra bài đầu tiên, Jan thứ hai và tay đốc công xưởng gạch thứ ba.
Mãi đến lúc bấy giờ tôi mới ngỡ ngàng nhận thấy là thiếu vắng mẹ tội
nghiệp của tôi. Họ chơi đến đêm nhưng không ai thắng được bằng một bộ
"cơ". Sau khi Jan hỏng ăn một bộ "cơ" thiếu con 4, tôi nghe thấy bác nói
nhỏ với Matzerath: "Vào tay Agnès nhất định ăn chặt bộ này".
Rồi tôi tụt khỏi đùi Gretchen Scheffler, ra ngoài với bà ngoại và ông bác
Vincent. Họ ngồi trên một cái càng xe ngựa, ông Vincent đang rì rầm điều
gì với các vì sao bằng tiếng Ba Lan. Bà ngoại không còn nước mắt để khóc
nữa, nhưng bà để cho tôi chui vào dưới váy bà.
Giờ đây có ai cho tôi chui vào dưới váy? Ai cho tôi náu khỏi ánh sáng
ban ngày và ánh đèn? Ai ban cho tôi cái mùi bơ mềm hơi khăn khẳn mà bà
tôi thường trữ cho tôi dưới váy để tôi ăn cho lên cân?
Tôi ngủ thiếp đi dưới bốn lần váy của bà, gần kề nguồn sinh thành ra mẹ
tội nghiệp của tôi và cũng lặng yên như mẹ, tuy không đến nỗi bí hơi như
mẹ trong cái hòm thuôn thuôn đằng chân của mẹ.
