*
* *
Vào thời ấy, Ba Sống, Hai Tôm là hai nhân vật quan trọng của xã hội.
Ngoài việc làm cho “đồng tiền được lưu thông trong xứ”, họ còn làm cho
bọn tổng lí “đánh mất” tiền thuế bị cách, đám viên chức thụt két bị tù… Ấy
là chưa kể rằng những việc của những người trên này còn đẻ sinh đôi, sinh
ba ra bao nhiêu công việc cho nhiều người khác nữa.
Một ông trùm trong hai ông trên này cũng đã có dưới quyền sai phái đến
non trăm tên tạ với hai bác tài. Bác tài nghĩa là… bác tài. Còn tạ là những
anh đầu trâu, mặt ngựa, chuyên môn đi đón khách cho sòng, hạng người
hai, ba lá mặt, đang mời chào ân cần đấy mà có thể giở giọng thô bỉ ngay
đấy, vừa đóng những vai đầy tớ dễ bảo lại vừa là du côn. Chúng vẫn cúi đầu
mở cửa xe hơi cho bọn khách cờ bạc mà chủ chúng đã đi lôi kéo ở các tỉnh
xa về Hà Thành hoặc vẫn vây quanh lấy những xe tay đón mọi người vào
trong “lưới nhện” của chúng.
Có đứa chỉ dắt khách để cho khách gỡ lấy cái chết rồi bằng vào số tiền
của khách thua mà ăn phần; cũng có đứa ăn lương ngày, lương tháng nữa.
Chúng đã giúp hai ông trùm để làm cho xã hội “có việc” nghĩa là giúp trùm
ngày ngày phá đổ một toà nhà này để xây dựng toà nhà kia.
Trong bọn tạ của Ba Sống, Hai Tôm có một chú Tàu lai trông người rất
phúc hậu. Vì lấy vợ An Nam và không bao giờ nói nửa câu tiếng Tàu, đồng
bào ta tưởng chú cũng là đồng bào. Có một mụ hàng cơm ở xế cửa nhà cũ
vẫn gọi tâng chú là ông phán. “Ông phán” này cả ngày chỉ ngồi đếm ô mai
cho vợ trong một cửa hiệu bán đồ vặt rộng không hơn cái lỗ mũi ở phố Cầu
Gỗ chứ không từng sớm vác ô đi, tối vác về bao giờ. Nếu mụ hàng cơm
thấy trong đám khách nhà mình có kẻ nào có máu mặt một tí là mụ đem
ngay mồi đỏ đen ra dử, bảo khách: “Các ông tiêu khiển một lúc cho qua thì
giờ” và bảo thằng nhỏ: “Mày sang trước cửa mời “ông phán” sang chơi”.
Từ cuộc cò con đến cuộc đi gỡ sòng, đối với hạng khéo mơn, không có gì là
khó.
