trở, bị chặn đứng và ý thức về bản thân của ông chắc y như
Shakespeare nếu Shakespeare cũng biết các cô Clough và Davies.
Văn học thời Elizabeth chắc khác lạ lắm nếu phong trào nữ quyền
khởi đi từ thế kỷ XVI thay vì XIX.
Và nếu giả thuyết khối óc hai mặt này đúng thì điều đó có nghĩa
là cái nam tính mạnh mẽ kia giờ đây biến thành ý thức về bản thân
mất rồi - tức là, đàn ông ngày nay viết văn chỉ với phần nam trong
bộ óc họ mà thôi. Thật sai lầm nếu đàn bà đọc sách của phái nam,
bởi tất nhiên chị sẽ chẳng bao giờ tìm thấy điều chị muốn tìm. Cái
người ta tiếc nuối nhất là khả năng gợi mở, tôi nghĩ thế trong lúc
cầm lên cuốn sách của nhà phê bình B, đọc nó với sự thận trọng và
kính cẩn tối đa, đó là những lời bình phẩm của ông về nghệ thuật thi
ca. Rất cao cấp, rất sắc bén và đầy trí tuệ; nhưng vấn đề là những
cảm xúc của ông không còn khả năng truyền đạt nữa; trí óc ông hình
như bị chia thành nhiều phần, mỗi phần trong một gian phòng; và
không có sự truyền thanh từ phòng này sang phòng kia. Do đó, khi
người ta cầm lên câu văn của ông B để đưa vào trí não mình, nó rơi
đánh bịch xuống mặt đất - chết cứng; nhưng khi người ta cầm lên
câu văn của Coleridge để cài vào trí não mình, nó bùng nổ và sản
sinh không biết bao nhiêu ý tưởng khác, đó là thứ văn chương duy
nhất người ta có thể bảo nó sở hữu bí ẩn của sự sống vĩnh cửu.
Nhưng dẫu lí do là gì chăng nữa, nó là sự kiện đáng buồn. Bởi
điều đó có nghĩa là - đến đây tôi đến bên dãy sách của hai ông
Galsworthy
- có những tác phẩm hay nhất viết bởi
những nhà văn lớn nhất của chúng ta lại rơi vào khoảng chân không
vô định. Với đàn bà, dù cố gắng cách nào chăng nữa, chị vẫn không
tìm ra suối nguồn của sự sống vĩnh cửu mà các nhà phê bình đảm
bảo với chị nó có hiện hữu ở đấy. Chẳng phải bởi nó chỉ ngợi ca
những mẫu mực đạo đức của phái nam, chẳng phải bởi nó bắt người
ta tuân thủ giá trị của phái nam và miêu tả thế giới phái nam; mà
chính cái cảm xúc những cuốn sách này tìm cách thẩm thấu, với
người đàn bà, là cái gì không hiểu nổi. Nó đang đến, đang tụ hội,
