như đã cũ, không hợp thời; ánh lửa trong mắt tôi dường như chỉ là
cái gì mù mờ tăm tối đối với các bạn trẻ chưa đến tuổi trưởng thành.
Ngay cả thế, câu văn đầu tiên tôi viết ra đây, tôi nói trong lúc
bước sang bàn viết và cầm lên trang giấy có tiêu đề Phụ nữ và Văn
học, là bất cứ ai cầm bút mà còn nghĩ đến giới tính của mình thì kẻ
đó sẽ vấp phải sai lầm vô cùng tai hại. Tai hại nếu chỉ đơn thuần và
giản dị là đàn ông hoặc đàn bà; người ta bắt buộc phải có nữ - nam
tính hoặc nam - nữ tính trong cách nghĩ. Tai hại nếu người đàn bà
chỉ thổ lộ nỗi khổ của mình bằng những lời trách cứ nhẹ nhàng; tai
hại nếu bà biện hộ cho bất kì chính nghĩa nào ngay cả khi điều đó
phù hợp với công lí; tại hại nếu ý thức khiến bà nói chuyện, bất kể
bằng cung cách nào, như một người đàn bà. Và tai hại nếu không có
hình tượng trong ngôn từ; bởi bất cứ thứ gì viết ra với sự thiên lệch
có chủ ý đều sẽ chết ngúm. Nó ngưng thụ hình. Xuất chúng và có
hiệu quả, mạnh mẽ và tài tình, nó có thể hiện hữu một hai hôm
nhưng rồi lập tức héo tàn khi màn đêm buông xuống; nó không thể
lớn lên bên trong trí não của người khác. Phải có sự hợp tác nào đó
trong trí tưởng giữa đàn ông và đàn bà trước khi sự sáng tạo nghệ
thuật có thể hoàn thành. Phải hoàn tất cuộc hôn phối giữa hai tác thể
đối nghịch. Toàn bộ trí não phải rộng mở nếu chúng ta muốn có cảm
giác nhà văn đang truyền đạt trọn vẹn tư tưởng và trải nghiệm của
mình. Phải có tự do, phải có thanh bình. Bánh xe không được cọt kẹt,
không cả ngọn đèn le lói. Màn cửa phải buông xuống. Nhà văn, sau
khi hoàn tất tác phẩm, phải nằm ngả ra để đầu óc mình ăn mừng
cuộc hôn phối trong bóng tối. Hắn không được ngắm nhìn hay hỏi
han cái đang thành hình. Thay vào đó, hắn chỉ nên đi ngắt một cánh
hoa hồng hoặc nhìn ngắm đàn thiên nga trôi bình thản dưới dòng
sông. Và trước mắt tôi lại hiện ra hình ảnh cậu sinh viên chèo thuyền
cùng đám lá vàng; và chiếc tắc xi chờ cặp tình nhân, tôi nghĩ thế
trong lúc nhìn họ gặp nhau trên phố và con nước cuốn họ trôi đi,
tiếng xe cộ dưới lòng đường phố London từ xa rền rỉ vọng lại, quyện
lẫn vào dòng chảy dữ dội đó.
