CĂN PHÒNG RIÊNG - Trang 111

tư” trong tiến trình hiện hữu của con người, giai đoạn những “phe
phái” vẫn tồn tại và “phe” này cần phải dẹp tan “phe” kia, với họ
điều tối quan trọng là bước lên sân khấu, giơ tay nhận cái cúp chạm
trổ hoa mĩ do chính tay ông hiệu trưởng trao tặng. Khi con người
trưởng thành hơn, họ hết tin tưởng vào phe phái, vào ông hiệu
trưởng hoặc cái cúp chạm trổ hoa mĩ. Dù sao, khi nói đến sách vở,
dán cái nhãn hiệu thực chất lên cuốn sách để cái nhãn không rơi ra là
việc làm thật khó khăn. Phải chăng nền phê bình văn học đương đại
là minh họa vô tận cho sự khó khăn này? “Cuốn sách này tuyệt hay”,
“cuốn sách này thật vô bổ”, cùng cuốn sách có hai tên gọi khác nhau.
Ca ngợi hoặc chê bai đều chẳng có ý nghĩa gì. Không, phê bình là trò
tiêu khiển vui thích đấy, nhưng nó là cái nghề vô dụng nhất, và nhà
phê bình là kẻ có sẵn thái độ và tư tưởng nô dịch, tôi đòi nhất. Điều
quan trọng là khi cầm bút bạn viết điều bạn muốn viết, ngoài ra
chẳng có gì khác; nó sẽ hệ trọng từ thời đại này sang thời đại khác
hay chỉ trong vài giờ? Chẳng ai nói được. Nhưng hi sinh một sợi tóc,
một mảng màu trong cái nhìn của bạn chỉ để tỏ lòng ngưỡng mộ ông
hiệu trưởng nào đó với cái cúp bạc trên tay hoặc ông giáo sư với cái
thước đo là hành vi phản bội hèn hạ và đáng khinh nhất. Người ta
bảo tai họa lớn nhất có thể xảy ra với con người là sự hi sinh tiền của
và lòng trinh bạch, nhưng nếu đem so với sự hi sinh trên của bạn thì
nó chỉ là nốt muỗi đốt. Tiếp theo, tôi nghĩ các bạn có thể phản đối tôi
đã chú trọng quá nhiều đến vật chất qua những biện luận của mình.
Ngay cả nếu tôi dành ra sai sót đáng kể cho những biểu tượng, năm
trăm bảng mỗi năm tượng trưng cho năng lực suy nghiệm, cái khóa
cửa tượng trưng cho năng lực tự vận dụng trí óc, thì các bạn vẫn có
thể bảo tôi rằng trí óc con người nên ở trên những điều vụn vặt, tầm
thường đó; và các thi sĩ vĩ đại nhất thường là những người nghèo
khó. Các bạn hãy cho tôi trích dẫn lời của chính giáo sư văn chương
của chúng ta, người hiểu biết hơn tôi nhiều về cái gì làm nên nhà
thơ. Sir Arthur Quiller-Couch

[91]

viết như sau: