CĂN PHÒNG RIÊNG - Trang 43

trong tầm kiểm soát của họ. Họ cũng thế, những ông trưởng tộc,
những vị giáo sư, phải vật lộn với biết bao khó khăn, biết bao
chướng ngại khủng khiếp. Nền giáo dục dạy dỗ họ, và cả tôi nữa, ở
bình diện nào đó, sai lầm trầm trọng. Cái hư hỏng, sai trái được dạy
là vĩ đại. Đúng, họ có tiền bạc và quyền lực, nhưng để trả giá, họ
phải nuôi dưỡng trong ngực mình con chim ưng, con diều hâu,
chúng muôn đời cắn xé lá gan và mổ nát hai buồng phổi họ - bản
năng muốn sở hữu, sự nôn nóng gom góp tiền của thúc đẩy lòng
tham, họ muốn chiếm đoạt ruộng đất và tài sản kẻ khác vĩnh viễn;
họ đẩy xa biên giới và dựng cờ; họ đóng chiến hạm và chế tạo khí
độc; họ hiến dâng cuộc đời mình và cuộc đời con cháu mình. Họ
diễu hành xuyên qua cổng vòm Admiralty (tôi đã đặt chân đến đài
kỉ niệm đó), hay trên bất kì đại lộ tràn ngập huy chương và đại bác
nào khác, để thấy niềm vinh quang chói ngời xán lạn. Hay, trong
nắng xuân, họ đứng nhìn người buôn bán cổ phiếu và ông luật sư tài
giỏi đi vào nhà trong làm tiền, làm thật nhiều, nhiều hơn nữa, trong
khi sự thật thì chỉ cần năm trăm bảng mỗi năm đã đủ cho một con
người sống êm đềm trong nắng ấm. Đây là những bản năng xấu
được che giấu, tôi nghĩ thế. Chúng nảy sinh từ hoàn cảnh sống, từ sự
thiếu văn minh, vừa nghĩ tôi vừa phóng mắt nhìn ra tượng công
tước Cambridge, và đặc biệt là những chiếc lông chim gắn trên cái
mũ ba góc của ông; với sự chăm chú mà có lẽ trước đó chưa bao giờ
có người nhìn chúng như thế. Và trong lúc tôi nhận ra những
chướng ngại này, sự khiếp sợ và nỗi cay đắng tự chúng biến hoá
thành lòng thương hại và niềm cảm thông; thế rồi trong vòng một
hai năm, lòng thương hại, niềm cảm thông cũng sẽ tan biến và cuối
cùng là sự giải thoát lớn nhất, sự tự do suy nghĩ về mọi cái theo ý
mình. Thí dụ, tòa nhà cao tầng đó, tôi thích nó hay không? Bức tranh
đó đẹp hay xấu? Cuốn sách đó theo ý tôi hay hay dở? Quả thế, tài
sản thừa kế dì tôi để lại đã mở ra cho tôi thấy bầu trời, và thay thế
hình tượng người đàn ông đường bệ, oai phong mà Milton đề nghị
tôi xem như thần tượng, là cảnh sắc bầu trời mở ra bát ngát.