Cứ thế nghĩ ngợi, cứ thế suy đoán, tôi lững thững đi bộ về nhà;
nhà tôi nằm bên bờ sông. Ánh đèn le lói và nếu so với thời điểm ban
ngày thì có sự đổi khác không tả được tràn ngập London. Như thể,
một cái máy vĩ đại sau khi chạy suốt ngày trời và với sự trợ giúp của
chúng ta, đã dệt được vài thước vải thật đẹp - một tấm vải rực lửa
với đôi mắt đỏ chiếu sáng, một con quái thú đen đủi gầm thét khạc
ra hơi thở nóng. Ngọn gió từ đâu bỗng quất lên nhà cửa, lắc mạnh
hàng rào ván với cơn thịnh nộ khác thường.
Tuy thế, trên con phố nhỏ khu nhà tôi, các sinh hoạt nội bộ bình
thường vẫn diễn ra. Bác thợ sơn đang từ trên cao trèo thang xuống
đất; cô trông trẻ đang cẩn thận đẩy xe em bé về nhà trẻ; người dỡ
than đang xếp những vỏ bao tải lại thành đống; người đàn bà bán
hàng rau xanh đang cộng sổ sau một ngày buôn bán. Nhưng tôi quá
chìm đắm vào vấn đề các bạn đặt lên vai đến nỗi không thể nhìn
thấy những cảnh tượng quen thuộc này mà không quy chiếu chúng
về một tâm điểm. Tôi nghĩ, so với cách đây một thể kỷ, thời nay thật
khó so sánh các nghề nghiệp này để xem nghề nào cao trọng hơn,
thiết yếu hơn. Giữa nghề dỡ than và giữ em bé, nghề nào hơn; hay
người đàn bà làm thuê chăm chút một đàn tám đứa bé ít giá trị đối
với thế giới này hơn ông trạng sư kiếm được cả trăm nghìn bảng?
Thật vô ích khi hỏi những câu hỏi như thế; bởi chẳng ai trả lời được.
Không những giá trị tương đương giữa chị người làm và ông trạng
sư trồi sụt từ thập kỉ này sang thập kỉ kia, mà chúng ta cũng chẳng
hề có trong tay thước đo nào để phân đinh sự cao thấp, ngay cả ở
thời điểm hiện tại. Tôi đã hết sức điên rồ yêu cầu ông giáo sư của tôi
cung cấp những “bằng chứng xác thực” về cái này, cái kia trong lời
bình luận của ông về đàn bà. Ngay cả nếu vào lúc này người ta có
thể thẩm định giá trị của bất kì khả năng nào thì những giá trị đó
tương lai sẽ biến đổi; trong vòng một thế kỷ, rất có thể chúng sẽ thay
đổi hoàn toàn. Vả lại, trong một trăm năm, tôi nghĩ trong lúc đặt
chân lên thềm ngôi nhà, đàn bà sẽ không còn là giới phái được bao
bọc nữa. Một cách hợp lí, họ sẽ tham gia vào tất cả những sinh hoạt
