tâm thần. Bởi thế, tôi tiếp tục nghĩ trong lúc trả lại tập sách mỏng in
những lá thư của Dorothy Osborne lên kệ sách, đã đến lúc chúng ta
tìm đến bà Behn
.
Với bà Behn, chúng ta đi đến bước ngoặt quan trọng. Chúng ta bỏ
lại đằng sau những nữ sĩ không người đọc, không người phê bình;
họ viết làm vui cho chính họ mà thôi; hãy nhốt kín họ trong khu
vườn chơi riêng với chữ nghĩa sách vở của riêng họ. Chúng ta xuống
phố, chen vai thích cánh với dân tình ngoài đường. Bà Behn là người
đàn bà tầng lớp trung lưu với tất cả những tính cách hấp dẫn người
bình dân như tính trào lộng, sự tràn trề sinh lực và lòng can trường;
một người đàn bà do cái chết của người chồng cộng thêm những
thất bại riêng đã phải vận hết tâm trí ra kiếm sống. Bà phải làm việc
ngang hàng với đàn ông. Và làm việc thật cực nhọc, bà đủ sống. Sức
nặng của dữ kiện đó lấn lướt bất kì tác phẩm nào của bà, ngay cả
những cuốn tuyệt hay như Một nghìn kẻ tuẫn tiết từ tôi ra hoặc Tình
yêu trong chiến thắng huyền thoại, bởi nơi đây là khởi đầu cho tự do
suy nghĩ, hay nói cách khác, nó là khả năng mà theo thời gian trí óc
sẽ tự do viết những điều nó muốn viết. Bởi nhờ có Aphra Behn,
người thiếu nữ có thể bảo cha mẹ cô là, cha mẹ không cần cho con
tiền túi nữa; con có thể làm ra tiền bằng ngòi bút của con. Dĩ nhiên,
nhiều năm sau đó, câu trả lời vẫn là, ừ, sống cuộc đời như Aphra
Behn hả? Chết còn hơn! Và cánh cửa đóng sầm lại nhanh hơn bao
giờ. Cái đề tài vô cùng thú vị, giá trị người đàn ông áp đặt lên trinh
tiết người đàn bà và ảnh hưởng của nó đến giáo dục, tại đây chính
nó gợi ý cho những thảo luận đứng đắn và có thể trở thành chất liệu
cho cuốn sách thú vị do bất kì sinh viên hai trường Girton hoặc
Newnham muốn đi sâu vào vấn đề này. Hình ảnh Lady Dudley, tay
đeo kim cương ngồi giữa muỗi mòng đầm lầy Scotland, có thể đem
dùng làm bìa sách. Hôm bà qua đời, tờ Thời báo có đăng mẩu tin và
nhắc đến chồng bà, Lord Dudley; ông là “người có nhiều thành công
rực rỡ và trình độ thưởng ngoạn cao; ông cũng nhân từ và rộng
lượng, nhưng chuyên quyền, độc đoán một cách kì quặc. Ông bắt bà
