CĂN PHÒNG RIÊNG - Trang 76

cảm xúc khác, bởi cái “hình thể” này không hình thành do liên hệ
giữa các tảng đá với nhau mà bởi cảm xúc giữa con người với con
người. Do đó, tiểu thuyết gieo vào chúng ta đủ dạng thức cảm xúc
tương phản, chống đối nhau. Đời sống xung đột với cái không phải
là đời sống. Bởi thế, thật khó đi đến sự đồng thuận nào về tiểu
thuyết, và những định kiến khiến chúng ta đi chệch đường nhiều
lắm. Một mặt chúng ta nghĩ “Anh” - người anh hùng John - phải
sống, nếu không tôi sẽ chìm sâu trong tuyệt vọng. Mặt khác, chúng
ta cũng tin, Hỡi ơi, John, anh phải chết bởi hình thức cuốn sách yêu
cầu như vậy. Đời sống xung đột với cái không phải là đời sống. Thế
rồi, bởi đời sống có nhiều mặt, và tuỳ cách thẩm định chúng ta xem
mặt nào là đời sống. James là hạng người tôi ghét nhất, người ta có
thể bảo như thế. Hoặc, ôi thôi, đây là mớ bòng bong toàn những
điều phi lí. Tôi sẽ chẳng bao giờ có cảm giác cho bất kì chuyện gì.
Hiển nhiên, toàn bộ cấu trúc, đầu óc tôi đang nghĩ đến cuốn tiểu
thuyết danh tiếng nào đó, là cái gì phức tạp đến vô hạn, bởi nó được
cấu thành bởi không biết bao nhiêu thẩm định, không biết bao nhiêu
dạng cảm xúc khác nhau. Điều đáng kinh ngạc là bất cứ cuốn sách
nào ra đời do sáng tạo như vậy chỉ đứng vững được một hai năm,
hoặc cùng cuốn sách nhưng ý nghĩa của nó đối với người Anh,
người Nga hay người Tàu đều không giống nhau. Tuy thế, thi
thoảng vẫn có cuốn đứng vững thật bền lâu. Và giúp trụ vững nó ở
những trường hợp hiếm hoi này (tôi đang nghĩ đến cuốn Chiến tranh
và hòa bình) là cái người ta gọi là liêm sỉ, dù nó chẳng dính dáng gì
đến chuyện người ta trả nợ hoặc bảo tồn danh dự trong trường hợp
nguy cấp. Liêm sỉ của nhà văn là niềm xác tín điều anh ta cống hiến
là sự thật. Vâng, người ta có cảm giác, tôi chẳng bao giờ nghĩ nó có
thể như vậy; tôi chưa bao giờ biết người ta ứng xử như thế; nhưng
ông thuyết phục tôi, và nó xảy ra như thế. Người ta đưa từng câu
văn, từng cảnh sắc ra trước ngọn đèn trong lúc đọc - bởi thật lạ lùng,
thiên nhiên dường như cung cấp cho chúng ta ngọn đèn nội tâm để
thẩm định ngòi bút của nhà văn có liêm sỉ hay không. Hoặc có lẽ
đúng hơn là thiên nhiên, ở trạng thái phi lí nhất, nhúng bút vào lọ