mực vô hình rồi vẽ lên mặt tường tâm trí những dự cảm mà các nghệ
sĩ tài hoa này chứng thực; nó là bức phác họa mà chỉ qua ngọn lửa
của tài năng mới hiện nguyên hình rõ rệt. Khi phơi bày nó ra như thế
và thấy nó nghiệm vào đời sống, người ta phải ngây ngất kêu lên,
Đây chính là cảm giác trong lòng tôi, tôi biết nó và tôi khao khát nó!
Người ta như sôi lên với nỗi khích động và đóng cuốn sách lại với
sự tôn kính, như thể nó là báu vật, là cái gì nằm chờ người ta quay
lại khi nào họ còn sống, người ta cất nó lên kệ sách, tôi nói trong lúc
trả bộ Chiến tranh và hòa hình về chỗ của nó. Mặt khác, những câu
văn nghèo nàn người ta đem ra thử nghiệm, thoạt tiên có vẻ lóe lên
sắc màu tươi sáng và phong cách lạ lẫm, nhưng nó chợt ngừng ngay
đó: có cái gì chặn lại, không cho nó phát triển thêm nữa, hay nó chỉ
le lói nơi góc tường và lem lấm ở chỗ kia, chẳng có gì nguyên thể
trọn vẹn hiện lên, thế rồi người ta thở dài thất vọng và nói, “Lại một
thất bại khác. Cuốn tiểu thuyết này thất bại ở nơi nào đó”.
Dĩ nhiên, nói chung, tiểu thuyết đều đi đến thất bại ở nơi nào đó.
Dưới độ căng khủng khiếp, óc tưởng tượng chùng lại. Sự sáng suốt
bị rối loạn; nó không phân biệt nỗi đâu là thật và đâu là giả, nó
không đủ sức tiếp tục công việc nặng nề mỗi lúc một yêu cầu phải
vận dụng vô vàn những khả năng khác nhau. Nhưng phái tính của
tiểu thuyết gia ảnh hưởng như thế nào lên tất cả những điều này, tôi
tự hỏi trong lúc nhìn vào Jane Eyre và những cuốn sách khác. Liêm sỉ
người cầm bút - mà tôi cho là cốt tủy - của nhà văn phái nữ liệu có bị
phôi phai cách này hay cách khác bởi chuyện họ là đàn bà? Qua
đoạn văn tôi trích dẫn từ cuốn Jane Eyre, rõ ràng sự phẫn nộ đã len
lỏi vào phá hoại liêm sỉ của Charlo e Brontë nhà văn. Bà bỏ lửng câu
chuyện đang kể, cái mà lẽ ra bà phải tập trung toàn bộ tâm trí, để
quay sang than vãn thân phận buồn chán của mình. Bà nhớ ra kinh
nghiệm sống của mình sao quá nghèo nàn - đôi chân bà như bị trói
trong đôi tất dài vá víu trong khi bà khao khát tự do bay nhảy khắp
thế giới bên ngoài. Do cơn phẫn nộ, trí tưởng tượng của bà dao động
mạnh và chúng ta cảm nhận được nó dao động như thế nào. Nhưng
