phải suy nghĩ cái gì khác chứ không phải điều mình muốn nghĩ. Thế
rồi tác phẩm của bà đi vào đầu óc chúng ta. Tì vết nằm ở ngay trung
tâm cuốn sách. Tôi nghĩ đến tác phẩm của những tác giả nữ nằm rải
rác trong các tiệm sách cũ của London như những quả táo rỗ rơi vãi
bừa bãi trong vườn. Chính cái tì vết nằm ngay trung tâm cuốn sách
khiến nó bị mục nát. Bà đã sửa đổi giá trị của mình cho phù hợp
luận điệu của kẻ khác.
Nhưng chẳng thể nào họ không nhích một chút bên phải, một
chút bên trái. Bên trong cái xã hội gia trưởng và phải đối diện với tất
cả những phê phán gay gắt đó, tài năng nào, liêm sỉ nào họ phải có
để giữ vững cái riêng của mình mà không bóp nghẹt nó. Chỉ có hai
người làm được là Jane Austen và Emily Brontë. Có lẽ chiếc lông
chim đẹp nhất cài trên mũ họ. Họ viết như đàn bà viết chứ không
phải như đàn ông. Chỉ mình họ trong số cả nghìn người viết nữ thời
đó là có thể bỏ mặc ngoài tai những lời răn dạy bất tận của nhà mô
phạm bất diệt - viết cái này, nghĩ cái kia. Chỉ mình họ có đôi tai điếc
bên cạnh giọng nói lè nhè dai dẳng, lúc lầm bầm, lúc lên lớp, lúc áp
chế, lúc rầu rĩ, lúc khiếp hãi, lúc phẫn nộ, lúc kẻ cả, cái giọng nói
không để yên cho đàn bà mà cứ chĩa vào họ như nữ gia sư quá sức
tận tâm, khẩn khoản yêu cầu họ vâng lời, như Sir Egerton
Brydges
, con người tinh anh vượt bậc, mà vẫn bị lôi kéo vào vòng
tranh cãi chung quanh vấn đề phê bình thi ca phái tính
; hắng
giọng lên lớp khuyên răn nếu họ tỏ ra khá có tài và đoạt được giải
thưởng vinh dự nào đó, nhưng cũng vẫn cái giọng đó bảo họ nên ở
yên bên trong giới hạn của mình chứ đừng thò đầu ra ngoài: “… nhà
văn nữ chỉ nên mang hoài bão đạt đến sự tuyệt đích bằng cách can
đảm công nhận sự yếu kém của giới phái mình”
. Thế là, vấn đề bị
nhét vào vỏ hột và khi tôi nói với các bạn, các bạn sẽ ngạc nhiên lắm,
câu nói này được viết ra không phải vào tháng 8 năm 1828 mà tháng
8 năm 1928, các bạn sẽ đồng ý với tôi mặc dù điều đó đối với chúng
ta bây giờ chỉ là cái gì vui vui, nhưng nó đại diện cho quan niệm của
số đông - Tôi sẽ không quấy đục lên hồ nước xưa cũ đó, tôi chỉ vớt
