e rằng đầu óc tôi đi chệch ra ngoài cuốn Cuộc phiêu lưu của sự sống
mất rồi, tôi nghĩ truyện cũ là cái gì bị đơn giản hóa, quy ước hóa đến
độ phi lí, nếu người ta có thể nói về nó. Cảm xúc của Cleopatra đối
với Octavia chỉ độc nhất là sự ghen ghét.
Nàng có cao hơn tôi không? Nàng chải tóc kiểu gì? Có lẽ vở kịch
không yêu cầu những chi tiết đó. Nhưng thú vị biết bao nếu quan hệ
giữa phụ nữ trở nên phức tạp hơn. Tất cả các mối quan hệ giữa phụ
nữ với nhau đều quá sức giản đơn, tôi nghĩ trong lúc thoáng nhớ lại
hình ảnh xán lạn của những nhân vật nữ trong tiểu thuyết. Có rất
nhiều điều không ai nhắc đến, không ai đem ra thử nghiệm. Và tôi
cố nhớ lại xem tất cả sách vở tôi đọc có trường hợp nào hai người
phụ nữ là bạn nhau không. Điều đó có trong cuốn Diana của những
ngã tư đường. Dĩ nhiên, họ là những người thân thiết, trong kịch của
Racine hay bi kịch Hi Lạp. Xưa cũng như nay, họ là mẹ con. Nhưng
gần như không có ngoại lệ, họ luôn được biểu hiện qua quan hệ của
họ với đàn ông. Thật lạ lùng khi nghĩ rằng tất cả đàn bà trong tiểu
thuyết không những chỉ được nhìn bởi giới phái khác, mà còn chỉ
được nhìn qua mối liên hệ của họ với người khác phái; điều này phải
đợi mãi đến thời của Jane Austen mới đổi thay. Và nếu quả như thế,
thì có bao nhiêu mảnh đời bé nhỏ của người phụ nữ mà gã đàn ông
nhìn thấy khi gã tuỳ tiện nhìn nó qua cặp kính màu đen hoặc màu
hồng nằm trên mũi gã. Có lẽ bởi lí do này, bản chất đặc trưng của
người phụ nữ trong tiểu thuyết, những thái cực kì quặc, dần dà
thành hình; một đằng là sắc đẹp tuyệt trần, một đằng là sự xấu xí
kinh khiếp; nàng đong đưa giữa hai cực điểm, tốt lành thánh thiện
và suy đồi tăm tối - và nhờ thế người tình của nàng thấy tình yêu của
mình nổi lên hay chìm xuống, tươi tắn hay buồn rầu. Dĩ nhiên, điều
này không đúng hẳn với tiểu thuyết thế kỷ XIX. Khi đó, đàn bà trở
nên không giống nhau và phức tạp hơn nhiều. Quả thế, chính tham
vọng muốn viết về đàn bà có lẽ đã là động cơ thúc đẩy đàn ông từ
bỏ kịch thơ, vốn sẵn tính bạo liệt không thuận tiện cho việc diễn tả,
để chọn tiểu thuyết và biến nó thành công cụ chứa đựng thích hợp
