một cuộc thất bại từ đầu chí cuối. Thất bại là vì bản thân tôi có nhiều
khuyết điểm, tật bệnh. Tuy vậy thử hỏi mình có gì là có thể tự hào không,
thì cũng không dám nói là hoàn toàn không". Rồi cụ viết kỹ về ba khuyết
điểm chính, ba cái tật lớn nhất, "còn bao nhiêu tật khác chỉ xin để ý sửa,
không kể tường tận". Cụ cũng viết về "ba ưu điểm cỏn con đáng được ghi
lại", rồi tiếp: "Xin theo thể thức chép niên biểu, chia đại lược làm ba thời
kỳ. Thứ nhất là từ lúc bé đến tuổi thành niên. Dẫu chẳng có gì đáng chép
nhưng nó là nguồn gốc của thân thế nên không nỡ quên.
Thứ hai là thời kỳ trung niên, khi tôi bí mật liên lạc với các chí sĩ và
suy nghĩ trước lúc xuất dương. Những hành động của tôi thời kỳ này được
chép tường tận.
Thứ ba là từ ngày xuất dương về sau".
Đã kề tuổi "cổ lai hi", sức cụ yếu hơn. Mắt dễ mỏi, đầu hay nhức, viết
được nửa trang cụ phải nghỉ. Tay vắt sau lưng, chân rê guốc ra vườn, vừa
vận động cơ thể vừa ngắm hoa. Gió sông Hương thoảng qua làm cụ tỉnh táo
hơn, đầu óc thư giãn. Rồi cụ lại vào ngồi bên án thư, ngòi bút lại chậm chạp
đưa trên trang giấy những dòng chữ được rút ra từ tim óc - từ cuộc đời
mình. Những trang ghi chân thật về những điều "đắc ý nhất" và những điều
"thê thảm nhất". Những trang sách không phải để biểu hiện cá nhân nhằm
khoa trương thân thế, mà chỉ ra những cái khả thủ cũng như cái vô bổ, rút
ra từ cuộc tranh đấu phục thù báo quốc, để mong hậu thế "Giống cái hay
của tôi, đừng giống cái dở của tôi" (Tự ngã sở trường, bất tự ngã sở đoản).
