- Vậy thì chúng thần xin cáo lui.
Đợi đoàn sứ bộ đi khỏi, Toản quay sang hỏi Phan Huy Ích:
- Khanh hiểu bọn họ nói gì không? Khanh nghĩ sao?
- Khải bẩm. Theo ý thần, mục đích của họ chưa hẳn là để thiết lập bang
giao với chúng ta.
- Sao khanh lại nghĩ như vậy?
- Bệ hạ. Thần có sai thám tử theo dõi công ty Đông Ấn Anh và Đông
Ấn Hà Lan. Theo ý nghĩ của thần, Anh Cát Lợi và Hà Lan là những nước
lớn ở phương Tây. Cứ nhìn những chiếc thuyền buôn của họ cũng hiểu. Ở
nước ta, chỉ có những chiến thuyền cấp Định Quốc mới có thể đi lại trên
Đại dương mênh mông. Thế mà, dù chỉ là những chiếc thuyền buôn bình
thường, họ đã có thể vượt một đoạn đường xa đến như vậy để tới đây. Điều
đó cho thấy, về tiềm lực kinh tế và quân sự, có khả năng họ còn vượt xa
chúng ta.
Dừng lại một lát và quan sát. Ích thấy một số quan viên cũng gật gù
đồng ý. Đoạn, ông tiếp:
- Theo thiển ý của thần. Họ đến đây là để quan sát. Nếu như Đại Việt
chúng ta không giàu mạnh, họ sẽ phái quân viễn trình đến đây để xâm
chiếm. Bằng ngược lại, họ sẽ có ý kết giao với chúng ta. Dù thế nào, một
minh hữu mạnh mẽ ở phương Đông vẫn có lợi hơn là một kẻ thù. Hơn nữa,
theo thần quan sát, các công ty Đông Ấn có vẻ bất mãn với Đại Thanh.
Sớm muộn họ cũng tính tới thôn tính Đại Thanh. Như vậy, họ càng cần một
đồng minh như chúng ta để làm bàn đạp.
- Vậy ý chúng khanh thế nào? Bang giao hay là không?
