là những Phật tử. Thật ra thì điều này cũng rất dễ hiểu. Phật giáo vốn được
truyền bá vào Việt Nam từ lâu, rất lâu đến nỗi không mấy ai biết rõ là từ
khi nào. Số lượng Phật tử lại vô cùng đông đảo, chùa chiền, đình miếu lại
nhiều. Bởi thế, khi hai tôn giáo này nhận được sự khích lệ của triều đình,
họ lập tức hưởng ứng với việc mở những lớp hoc ngay trong nhà thờ, chùa
miếu. Thế nhưng, những người Thiên Chúa giáo lại đi xa hơn khi họ chủ
động mở ra các trường học mới từ trường nuôi dạy trẻ đến các trường cao
trung. Chưa hết, ba dòng truyền giáo lớn nhất là dòng Tên, dòng Dominic,
dòng Chúa Cứu Thế lại cùng nhau mở một trường đại học rất lớn đặt ở Sài
Gòn với đủ các ngành đào tạo và triết học, hội họa, âm nhạc.
Góp phần vào việc nâng cao dân trí còn có sự cống hiến của bộ văn hoá.
Họ cho thành lập một cơ quan mới, chính là báo chí. Đương nhiên, khái
niệm phát hành báo chí đến từ sự gợi ý của Toản. Hơn ai hết, anh hiểu rất
rõ tác dụng tuyên truyền của các tờ báo. Đây là cách thức nhanh nhất để
các quyết sách của triều đình đến được với người dân. Các tòa báo thi nhau
ra đời. Các tin tức truyền tải ngày càng nhiều hơn. Ban đầu, kể cả những sự
kiện nhỏ nhặt như nhà anh Sáu mất con gà hay nhà chị Bảy có đám cưới
cũng đều được đưa lên. Sau này, những tin tức đại loại như thế dần bị loại
bỏ. Kỹ thuật in mộc bản lúc này không còn kịp đáp ứng nhu cầu nữa. Nhờ
sự tiến bộ của ngành luyện kim và đúc kim loại, những bản in bằng gỗ dần
mất đi chỗ đứng. Thay vào đó là những con chữ bằng đồng cùng máy in
dập được chế tạo và sử dụng rộng rãi. Các xưởng in cũng từ đó mà sinh ra.
Vào lúc này, các cỗ máy hơi nước đã được phát minh và sử dụng rộng
rãi ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ. Giờ đây, chúng cũng bắt đầu xuất hiện
ở Việt Nam. Chính điều này đã tạo nên một sự cách mạng thật sự khi mà
chúng được áp dụng ngày càng nhiều. Những nhà máy dệt lớn, những nhà
máy chà gạo lớn cũng áp dụng loại công cụ mới này. Đặc biệt hơn, một vài
du học sinh còn đề xuất ý tưởng đặt máy hơi nước lên các con thuyền để
thay thế hệ thống buồm hiện nay như các nước châu Âu và người Mỹ đang
thử nghiệm. Rất nhanh, đề xuất này được thông qua và khuyến khích thực
