CAO BÁ QUÁT, CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP - Trang 11

VI. Vài vấn đề liên quan:
4.1. Năm sinh, năm mất:
Về năm sinh của Cao Bá Quát, sử sách triều Nguyễn không ghi ngày sinh
của Cao Bá Quát. Khẳng định ông sinh năm 1809 là căn cứ vào bài “Thiên
cư thuyết” của ông. Trong bài có chỗ viết: "Với cái tuổi ta mới hai kỷ mà
núi sông thành quách cũ, đã thấy thay đổi đến ba lần”. Cuối bài ghi:
“Tháng mạnh thu, năm Nhâm Thìn, Chu thần thị viết bài thuyết này”. Năm
Nhâm Thìn tức là năm 1832 - nếu ông đủ hai kỷ tức 24 tuổi (tính theo âm
lịch) thì tức là ông sinh năm Kỷ Tỵ, Gia Long thứ 8 (1809).
Về năm mất, có một vài tác giả cho rằng Cao Bá Quát mất năm 1854.
Nhưng theo tác giả Trần Công Nghị thì:
Sự thực, Cao Bá Quát mất ngay tại trận tiền vào tháng Chạp năm Giáp Dần.
Sở dĩ có sự nhầm lẫn là vì khi đổi qua dương lịch là năm 1854. Các nhà
nghiên cứu ấy quên rằng tháng Chạp năm Giáp Dần chuyển qua dương lịch
như sau: Ngày 01 tháng Chạp, năm Giáp Dần nhằm ngày 18 tháng 01 năm
1855. Ngày 30 tháng Chạp, năm Giáp Dần nhằm ngày 16 tháng 02 năm
1855. Như vậy nguyên tháng Chạp năm này đều rơi vào năm 1855. Cho
nên, năm qua đời của Cao Bá Quát phải ghi là năm 1855 mới đúng.
4.2. Những giai thoại:
Hiện vẫn còn tồn tại nhiều giai thoại liên quan đến nhân cách và tài thơ của
Cao Bá Quát (như Bịa thơ tài hơn vua, Chữa câu đối của vua, Cá nuốt
người- người trói người, Trên dưới đều chó, Câu thơ thi xã v.v…). Tuy
nhiên, theo GS. Vũ Khiêu thì đa phần chúng đều thiếu căn cứ và chưa được
xác minh. Bởi vậy theo ông chỉ có thể hiểu Cao Bá Quát và đánh giá đúng
tư tưởng cùng hành động của ông trên cơ sở phân tích nguồn gốc xã hội,
diễn biến trong cuộc đời và trong thơ văn của ông mà thôi. Ở một đoạn
khác, giáo sư lại viết:
Khác với một số giai thoại có ý nói Cao Bá Quát là một con người kiêu
căng, ngỗ ngược; và qua số một bài thơ cùng bài hát nói được gán cho ông,
có người còn muốn coi ông là kẻ thích hưởng lạc, chè rượu, trai gái… Trái
lại, qua cuộc đời và thơ văn ông, chỉ thấy ông là một người biết giữ gìn
phẩm hạnh, đối xử đúng mực với cha mẹ, anh em, vợ con, hàng xóm và