Bùi Thụy Đào Nguyên
Cao Bá Quát, cuộc đời và sự nghiệp
Phần II
Khởi nghĩa Cao Bá Quát
Khởi nghĩa Cao Bá Quát hay Khởi nghĩa Mỹ Lương (sử cũ gọi là Giặc
Châu Chấu [1]) là tên gọi một cuộc khởi nghĩa do Lê Duy Cự làm Minh
chủ, Cao Bá Quát (1809-1855) làm Quốc sư, đã nổ ra tại Mỹ Lương thuộc
Hà Tây cũ (nay thuộc Hà Nội, Việt Nam).
Theo GS. Nguyễn Phan Quang, tuy cuộc khởi nghĩa chỉ tồn tại trong
khoảng hai năm (1854-1856), nhưng chứng tỏ rằng cho đến giữa thế kỷ 19,
phong trào chống triều Nguyễn không hề lắng dịu và sẽ còn tiếp tục trong
những năm sau đó với khởi nghĩa Cai Tổng Vàng, khởi nghĩa Chày Vôi....
I.Bối cảnh:
Đến giữa thế kỷ 19, nền kinh tế Việt Nam hết sức suy đốn trì trệ. Thêm vào
đó, là các nạn chiếm đoạt và tập trung ruộng đất của giới địa chủ, sự tham
nhũng của nhiều quan lại, chế độ tô thuế và lao dịch khắc nghiệt; là các nạn
bão lụt, hạn hán, ôn dịch và vỡ đê xảy ra luôn. Tất cả đã đẩy người dân lao
động xuống tận đáy khốn cùng. Một bài vè lưu hành ở thời vua Tự Đức có
đoạn mô tả cảnh đói khổ, lưu vong của dân như sau (trích):
Cơm thì chẳng có
Rau cháu cũng không
Đất trắng ngoài đồng
Nhà giàu niêm kín cổng
Còn một bộ xương sống
Vơ vất đi ăn mày
Ngồi xó chợ lùm cây
Qua kêu vang bốn phía
Xác đầy nghĩa địa
Thây thối bên cầu
