thành, lúc nào cũng đông người kéo nước. Có lẽ đến gần khắp tỉnh ăn nước
giếng này, vì ít nhà có giếng riêng. May mà nhà tôi có ông Bồng đào cái
giếng nhỏ rồi, chứ mẹ tôi tiết kiệm không nuôi đầy tớ biết nhờ ai gánh nước
cho! Hồi ấy chưa có máy nước và đèn điện. Tôi còn nhớ những buổi chiều
mùa hạ, trước nhà tôi hoa xoan tây rụng trắng cả con đường lát đá, tôi đứng
chờ một lão già câm. Chiều nào lão cũng móc ở cái túi áo tây vàng ra cho
tôi một con cánh cam, rồi lão mới leo cái cột đèn sắt sơn hắc ín để đánh
diêm châm ngọn đèn dầu đặt trong cái hòm kính bám đầy cát bụi. Mỗi phố
cách một quãng khá xa mới có một cột đèn, tất cả tỉnh chỉ có chừng hai
chục ngọn, cho nên sở Lục lộ của tỉnh nuôi có một mình lão để làm cái việc
rất quan hệ cho một dúm dân, khi mặt trời đã tắt. Những tối có trăng, các
phố lại thiếu cái ánh lửa vàng đục ấy, không hiểu sở Lục lộ muốn hà tiện
bấc dầu, hay muốn cho người ta thưởng thức cái đẹp của đêm trăng. Riêng
tôi, tôi mong cho mau hết tuần trăng để lại được gặp lão già câm, để đón
con cánh cam xanh biếc và ngửa mặt lên chờ bàn tay lão khẽ vuốt tóc tôi,
rồi lão lại quàng chiếc thang tre vào cái vai gày yếu, lẳng lặng đi đến cây
đèn khác. Một buổi tối trời trở rét, tôi cũng ra chờ lão. Hôm ấy, hết mùa thu
cánh cam không còn nữa, lão chưa tìm được con gì cho tôi. Tôi hiểu thế,
bởi lão ta chỉ tay lên cây, lên trời u ơ nói. Lão trèo lên thang. Tôi thấy cái
thang run theo hai bàn chân lão. Khi ngọn đèn dầu ở trên đầu tôi đã sáng,
lão từ từ xuống, cái thang run hơn lúc nãy nhiều. Nhìn lên mặt lão, tôi thấy
đôi mắt lão đỏ ngầu lên, và nước rãi ở cái miệng móm mém ứa rớt xuống
cầm.
Lão xoa đầu tôi; lần này, không hiểu sao, lão cúi thấp người nhìn vào
mặt tôi một lúc rồi mới kéo lê cái thang đi...
Tối hôm sau, tôi lại ra cột đèn chờ. Nhưng một sự ngạc nhiên là tôi thấy
một người trẻ tuổi vác thang săm săm tới. Khi người ấy xuống, tôi hỏi thăm
lão già thì y cho tôi biết tối qua trong khi ốm, lão cố thắp đến cột đèn cuối
cùng ở ngoài bến thì đuối sức bị ngã từ trên đầu thang xuống đất, chết ngay.
