Tôi lập tức giơ một ngón tay lên sẵn sàng biện hộ. “Một thủ đoạn chính
đáng,” tôi phản đối, “có được là nhờ cảm thụ sự khôn lỏi và thiên tài của
nhà tiểu thuyết vĩ đại nhất từng sống ở trên đời. Và…” Tôi cười cay đắng.
“Sainte-Beuve tôn trọng nhưng không thừa nhận ông ấy là nhà văn chân
chính. Bạn ông, Victor Hugo khen ngợi ông về khả năng sáng tạo hành
động kịch, nhưng chỉ thế thôi. May mắn, dài dòng, họ nói. Chẳng có mấy
phong cách. Họ kết tội ông không chịu đào sâu vào những lo âu khắc khoải
của con người, thiếu tinh tế… Thiếu tinh tế!” Tôi đưa tay vuốt ve tập Ba
người lính ngự lâm xếp trên giá. “Tôi đồng ý với bố già tốt bụng Stevenson
của chúng ta - không có bài tụng ca dành cho tình bạn nào dài như thế,
nhiều sự kiện và đẹp đến thế. Trong Hai mươi năm sau, khi các nhân vật
chính lại xuất hiện, lúc đầu họ nhìn nhau lạnh lùng. Bấy giờ họ đã là những
người đàn ông ở độ tuổi chín muồi, ích kỷ, đầy những vụn vặt đời thường.
Thậm chí họ thuộc về những cánh đối lập. Aramis và d’Artagnan dối trá và
lén lút. Porthos sợ bị hỏi xin tiền. Khi đồng ý gặp nhau ở Cung điện Hoàng
gia, họ mang theo vũ khí và suýt thì choảng nhau. Và ở nước Anh, khi cả
bọn gặp nguy hiểm vì sự khinh suất của Athos, d’Artagnan đã từ chối bắt
tay chàng ta. Trong Tử tước Bragelonne, dưới cái mặt nạ sắt bí ẩn, Aramis
và Porthos chống lại các chiến hữu cũ. Chuyện này xảy ra vì họ vẫn đang
sống, vì họ là con người, đầy những mâu thuẫn. Nhưng vào thời khắc quyết
định, tình bạn luôn chiến thắng. Tình bạn quả là vĩ đại! Ông có bạn không,
Corso?”
“Câu hỏi hay đấy.”
“Với tôi, Porthos trong hang động ở Locmaria luôn luôn là hiện thân của
tình bạn: gã khổng lồ chiến đấu dưới tảng đá để bảo vệ các bạn… Ông có
nhớ cuối cùng hắn nói gì không?”
“Nặng quá?”
“Chính xác!”
Thú thực là lúc này tôi cảm thấy gần như xúc động. Giống như một
người trẻ tuổi ở trong đám khói thuốc bay ra từ cái tẩu do thuyền trưởng
