nền dân chủ! Dù Lơđruy hay Falux làm lễ thế phát cho các anh thì có bận
gì đến tôi?… Dù sao cũng uống chúc sức khỏe các anh, bọn thầy tu đỏ!”
Những lời nói đó xoáy vào tim tôi! Vì có nhiều lần, vào những buổi
tối ngồi một mình, tôi thường tự hỏi có phải mình đã rời bỏ một trò hủ lậu
này để bước vào một trò hủ lậu khác không, và có phải sau những bậc kinh
điển của Đại học, lại có những bậc kinh điển của Cách mạng – với những
ông Hiệu trưởng đỏ, và một thầy tú Jacôbanh!
Có những lúc, tôi sợ tôi chỉ là một thằng ích kỷ như bác thợ già đã gọi
tôi khi tôi nói với bác muốn đi học nghề. Tôi muốn tìm thấy trong diễn văn
của những người cộng hòa những câu đáp ứng với những mối căm giận của
tôi.
Họ không nói tới những trường học đen tối và độc ác, họ không nói tới
đạo luật biến người bố thành đao phủ của con, họ không nói tới những
người mà cảnh bần cùng biến thành trộm cắp! Tôi đã trông thấy biết bao
nhiêu người như thế trong nhà tù ở quê tôi, họ sắp phải đi đày mà tôi thấy
hình như họ còn lương thiện hơn cả viên Quận trưởng, viên Thị trưởng và
các tay cầm quyền khác.
Ích kỷ! Ồ! không! Tôi đang sẵn sàng – Tôi thề như vậy! – chịu đau
đớn và chết vì những cực hình đã làm tôi khổ mà bây giờ tôi không còn sợ
nữa, nhưng tôi muốn được trông thấy chúng bị thủ tiêu trước mặt tôi…
Maututxanh chỉ nói đến những ủy viên đeo băng tam tài hoặc những
hộ dân quan đeo phù hiệu mũ đỏ sẽ thay thế bọn Vua chúa và bọn phản
bội… Cóc cần những cái đó!
Vậy bao giờ người ta mới đốt Bộ Luật và các trường Trung học!
Họ không nghe tôi, họ giễu tôi và kết tội tôi đã chửi bới các vị thánh
của nền Cộng hòa!
Ấy thế là sinh chuyện! – Đã có những chuyện ghê gớm về Bêrăngiê!
Bêrăngiê!
