- Cậu bắt đầu chửi những người đến với chúng mình?
- Tôi không chửi. Tôi nói rằng thật là điên rồ nếu tưởng rằng quân đội
sẽ mệt mỏi trước chúng ta; tôi nói rằng giầy chúng ta sẽ hỏng, bít tất chúng
ta sẽ thủng, gót chân chúng ta sẽ mòn, tiếng nói chúng ta sẽ vỡ trước khi
quân lính bị phỏng da… – Để cho quân đội mệt mỏi!…
Tôi nghẹn ngào vì kinh tởm và đau đớn.
Không ai đánh nhau cả!
Tôi quay lại Rơnun và các bạn khác:
“Một lần cuối cùng, tôi van xin các bạn. Không cần hiệu lệnh! Chúng
ta hãy cùng đi, chúng ta lấy một mẩu vải đỏ, dứt những rèm kia đi, xé tấm
thảm này ra, và ta đem nó ra cắm ở ngã tư đầu tiên! Nhưng ngay lập tức!
Dân chúng mất tin tưởng, quân đội trở thành kẻ thù của chúng ta,
Napôlêông lấn đất cứ mỗi phút trôi qua, mỗi câu chúng ta nói, mỗi lời ngu
xuẩn của gã kia, mỗi tiếng kêu vô hiệu của tôi!…”
Người ta không nghe tôi nữa; người ta còn bủa một vòng vây phẫn nộ
quanh tôi. Tôi đã làm cho các bạn tôi nổi giận…
Một người trong bọn họ đã nói với tôi:
“Nếu bọn mình sống sót, cậu sẽ choảng nhau với tôi”
Nếu bọn mình sống sót ư? Thì chúng ta đang đi vào con đường ấy rồi!
Nhưng rồi vẫn phải tuân theo ý kiến của mọi người! – Tôi sẽ bị cô
độc, hoàn toàn cô độc, và sẽ bị anh em từ bỏ. Những sinh viên quen biết tôi
sẽ hỏi tôi những anh em kia đâu và nhóm của tôi đâu?
Tôi đã nghĩ là tôi cứ ra đứng ở cửa, như tôi đã nói, tay cầm một thanh
sắt để nậy đã lát đường. Tôi sẽ kiếm ở đâu ra thanh sắt ấy? Tôi cướp lấy ở
cửa hiệu hoặc dựt ở tay một người nào đó; người ta sẽ xúm vài chục người
lại để hạ tôi và sẽ nện gẫy thanh sắt ấy trên lưng tôi – và, trước hết, cái lỗi
bị cô lập! Tôi sẽ không có tư cách đặc phái viên của chiến lũy, hay đại diện
của phe kháng chiến…
