Trả lời làm sao bây giờ?
Một buổi sáng, tôi sẽ biến mất để khỏi xấu hổ trước mặt ai, vì tôi
chẳng là gì cả, chẳng kiếm được cái gì;
không một hy vọng trở thành ông
nọ ông kia, cũng như kiếm được cái gì.
Có lẽ ở Năngtơ, tôi là kẻ duy nhất sống cuộc sống khốn khổ thế này.
Ban ngày tôi không ra đường nữa, tôi giấu mặt đi.
Tôi không thể giải thích với tất cả mọi người về quan hệ căng thẳng
giữa tôi và thầy tôi; tôi không muốn vậy vì thầy tôi cũng như vì tôi. Người
ta trách tôi sai, - thì để họ trách!
Người ta đổ cho tôi đã dồn thầy tôi tới chỗ tuyệt vọng. – Tôi tự bào
chữa thì tôi lại càng có vẻ bất hiếu hơn.
Tôi sống như những vật ăn đêm, tôi tránh những phố có đèn sáng, tôi
gặp những kẻ ăn mày và những kẻ dở hơi. Thật là kinh khủng!
Đi tìm chỗ ồn ào ư? Lẩn mình vào trong đám đông ư?… Tôi sẽ tìm
thấy những cảm xúc gì ở đó?
Trong cái thành phố lớn ở tỉnh lẻ này, về mặt ồn ào và đông người, thì
chỉ có những chợ ở đó người ta làm ầm ĩ, trên bờ sông Ecđrơ; nhưng tôi
không thích những nông dân ở thành phố - với bộ mặt cáo dữ tợn của họ. –
Tôi chỉ thích họ khi họ ở thôn quê, đi sau những con bò, hoặc đập lúa trong
kho.
Nơi công cộng sang trọng, vào những giờ nào đó, người ta thấy đông
người, nhưng một đám đông giống như đám đông ngày chủ nhật ở Pari,
một đám đông không nhiệt tình trên mặt, và họ nói về tất cả cái gì tôi căm
ghét, họ khinh tất cả cái gì tôi ưa thích.
Tôi cảm thấy ở họ cái láo xược khinh người và cái sung sướng tàn
nhẫn…
Người ta nghe họ bông đùa về Bônapactơ:
“Dù sao thì ông ta cũng đã cho bọn cộng hòa vào xiếc hết!”
