Không phải là anh này, cũng chẳng phải anh kia! Tôi không dám thổ
lộ với một ai điều tôi đã mơ ước, cũng không nói là để dành tiền để thực
hiện dự định của tôi!… Vì rằng tôi để dành tiền thật, tôi sống rất đạm bạc.
Tôi tiếc những đồng xu đã cho những người mù, đã đem mua hoa.
Chẳng ai nghe tôi, hoặc có nghe thì cũng chẳng khuyến khích.
“Hành sự đi! để xem sao”, một vài người đáp.
Một số khác bất bình và hoảng sợ.
“Anh đừng nghe họ!… Anh chỉ làm cho mọi người kinh khủng và cái
đó chẳng đi đến đâu – một cụ già, đã trải qua thử thách mà tôi phải tin là
can đảm, bảo tôi với mối thiện cảm và kinh hãi. Hãy suy nghĩ trong mười
năm! Mười năm nữa. HẮN VẪN CÒN ĐẤY, rồi anh xem!…”
Và khi tôi thì thầm: “Chính là để cho Hắn không còn đấy nữa!” thì
ông cụ đưa ra lý lẽ cuối cùng:
“Dù sao, không phải vì anh coi nhẹ tính mạng của anh như một thằng
điên mà anh có quyền coi nhẹ tính mạng của những người mà hành động
của anh ngay buổi tối hôm ấy, làm cho bị tù đầy hàng loạt! – Anh không có
quyền như thế!…”
Không nên nghe ai cả.
Tôi không có đủ can đảm.
Tôi tình nguyện sẽ đi đầu, ra hiệu lệnh. Tôi tình nguyện làm việc đó!
Tôi sẽ đi đầu nhóm để chỉ huy bắn; nhưng chỉ có thế thôi … Thêm nữa, tôi
yêu cầu cuộc khởi nghĩa phải sẵn sàng ở đàng sau… tôi; việc ấy phải khởi
đầu cho một cuộc chiến đấu!…
Dù tôi có tóm được Bônapactơ trong tay, tôi cũng sẽ không giơ được
cánh tay lên, tôi cũng sẽ không giáng được vũ khí xuống nếu như chỉ có
mỗi mình tôi đã tuyên án tử hình!…
Tôi đã muốn có ý kiến và sự ủng hộ của những người có uy tín, trước
khi thổ lộ với đám bạn thân ý nghĩ đã qua óc tôi và đang nung nấu trái tim
