Trong phố xá vẫn bấy nhiêu nắng, vẫn bấy nhiêu hàng bán hoa; ở
vườn Tuy-lơ-ri, vẫn bấy nhiêu phụ nữ da vàng óng; vẫn bấy nhiêu tiếng
động và ánh sáng trong các tiệm cà-phê; với ba xu người ta vẫn có được
một điếu xì gà hung vàng phun khói biếc – nhưng tôi không còn cái ánh
mắt ấy nữa, cũng như cái sức khỏe ấy nữa! Tôi không còn cái cô tư lự sung
sướng, cái trí tò mò nồng nhiệt nữa; lòng tôi đầy chán chường.
Hẳn tôi cũng có cái vẻ già nua mà tôi chê trách ở các bạn tôi; tôi đã
già đi như họ, có khi hơn họ nữa, bởi vì tôi đã trèo cao hơn họ trên chiếc
thang ảo tưởng!
Ồ! Tôi muốn quên chuyện đó đi… cười nhạo… say sưa vì chuyện
khác!
Nhưng húc đầu vào đâu bây giờ?
Đã tám hôm nay chúng tôi chạy khắp các hiệu ăn đêm, đạp ghế đánh
người! không thể dàn hàng chống quân lính, chúng tôi bổ vào đầu dân
thường. Chúng tôi đuổi theo bọn sung sướng chúng hài lòng về việc xảy ra
và đang đú đởn; chúng tôi gây sự với chúng như kiểu những thằng rồ!
Chúng tôi đóng lại, qua đêm tại các quán ăn khu Chợ.
Chúng tôi nốc rượu vang trắng, nuốt sò. Nhưng rượu đó thiêu đốt
người và làm sôi lên trong huyết quản làn máu đông đặc hồi tháng Chạp!
Niềm nhớ nhung những tiếng động ầm ĩ, nỗi luyến tiếc đám quần
chúng cộng hòa trở lại trong đầu óc tôi, xen vào cơn say thú vật của tôi, và
làm cho nó trở thành hung dữ.
Tai vạ cho kẻ nào nhìn tôi và cho tôi cái cớ gây gổ!
Người ta cấm chúng tôi không được làm ồn quá.
Nhưng chúng tôi tới là để làm ồn! Chính vì ở Pa-ri, bị đè bẹp và đã
chết, chúng tôi không thể lên tiếng, không thể hô hào quần chúng, thét to:
“Nên Cộng hòa muôn năm!” nên chúng tôi mới đến đây và chúng tôi gào
thét.
