- Tôi sẽ cho ông một tờ chứng nhận ghi rõ ông đi làm đúng giờ, chứ
không nói là ông có khả năng - tôi có thể nói vậy được: ông không có khả
năng - ông là hiện thân của sự thiếu khả năng nữa kia! Hơn thế, ông làm
cho trẻ con sợ ông.”
Ông ta nói với tôi như nói với một người đã nói dối ông, đã đánh lừa
ông về khả năng Ba, Bơ, Bi, Bô, Bu của mình. Như thế kể cũng được; thôi
được! Nhưng còn làm trẻ con sợ!…
“Đúng vậy, ông làm cho chúng sợ. Ông có vẻ như không muốn chúng
quấy rầy ông… Không bao giờ ông đùa nghịch cả! Ông chưa có bò bốn
chân lấy một lần! Thôi thế là được! Ông đã được trả lương. Mười lăm hôm
nữa ông sẽ từ giã chúng tôi - không ai biết, không ai hay, - Tôi rất hân hạnh
được chào ông!…”
Ông bỏ tôi đứng đấy, định đi ra: nhưng vì căn bản ông không phải
người xấu, nên ông nói thêm như để xin lỗi về sự thô bạo của mình:
“Đấy, không phải lỗi tự ông; đối với loại công việc này, thì ông già
quá, có vậy thôi… già quá.”
Tôi thì vẫn muốn ở lại nơi đây, mặc dù cái mùi ấy!
Suốt trong tháng ấy, tôi chỉ có một lúc yếu đuối và thèm muốn thấp
hèn: ấy là lúc tôi ngửi thấy mùi bắp cải trong hơi thở của lão mù.
KÝ TÚC XÁ
“Không được đâu, anh bạn ạ, - ông Fiêcmanh nói với tôi, khi ông đã
trở về và tôi lại đến gặp ông, để một lần nữa đặt tương lai của tôi vào trong
tay ông - anh bạn, với tấm bằng tú tài, anh sẽ không bao giờ tìm được một
chân giáo sư trong một ký túc xá ở Pari!… Đối với ký túc xá dạy trẻ con thì
thế là quá nhiều; nhưng đối với các học hiệu lớn thì thế là quá ít. Ở các học
hiệu lớn, anh làm giám thị thì được, chứ không làm giáo sư được.
“Anh hãy nghe tôi, nếu anh muốn đi vào con đường ấy thì tốt nhất là
làm như ông Fiđen đã bảo anh, quay về chỗ thầy anh, bắt đầu tại trường
trung học của thầy anh… Anh lắc đầu, anh có vẻ như nói: “không bao giờ!”
