Một sáng chủ nhật, tôi đã cùng ông ta vào chỗ bọn quái nhân để chơi
vui; tôi đã trong thấy họ đang lúc ăn vận thường trong nhà. Dần dà, chúng
tôi trở thành đôi bạn thân và cuối cùng những gánh xiếc rong trứ danh đặt
bàng cho tôi.
Tôi thường làm nhiều nhất cho gánh Anxiđơ.
Người ta yêu cầu tôi làm sẵn áp-phích để cho in vào những tối biểu
diễn lớn ở tỉnh lẽ. Tôi đã viết những áp-phích như những bản anh hùng ca.
Tựu trung những kiến thức cổ điển của tôi cũng đã dùng được vào một
việc gì! Tôi có thể nhét Hôme vào chỗ này, chỗ nọ; nới tới Milông đơ
Crôtôn đã làm đứt tung dây thừng cuộn quanh đầu; nói tới Ăngtê được hồi
sức mỗi lần chạm xuống đất!
Vốn học thức ở nhà trường cho đến nay chưa dùng được việc gì cho
tôi cả, nhưng nó trở nên rất có ích ở Hội chợ bánh ngọt.
(Tôi đã viết lại một vở kịch cho hội chợ này. Ông Niza chắn chắn sẽ
không nói về vở đó trong lần xuất bản sắp tới cuốn Lịch sử văn học của
ông. Ông Manhanh cũng không nói tới nó trong cuốn Lịch sử múa rối. Tuy
nhiên chuyện đó có thực. Với ba mươi phơrăng thu nhặt được mỗi chỗ một
ít, tôi đã làm trẻ lại những Buriđăng và tên súc sinh Gôlô của những rạp
múa rối. Và làm việc đó, tôi thấy thú! Bao buổi tối nôn cười, tôi đã trải qua
những đám hề sống và con rối gõ, giữa những tên tên khổng lồ và những
chú lùn, thích thú cái cảnh giàu màu sắc ấy, ham mê những cảnh tượng kỳ
quặc ấy, tò mò nghiên cứu những phong tục lạ lùng ấy, dám ăn cùng gà-
men và thật tình gần như tự hào được những tay đô vật và võ đá xép mình
vào loại trung bình khá trong hàng võ đá và cử tạ… Một hôm tôi vớ được
một quyển sách của Đickenx nói về những người leo dây múa rối khốn
khổ. Ông cũng yêu họ như tôi nhưng tôi dám nói rằng ông không biết rõ họ
cho lắm.
Ông Đickenx chưa gặp may như tôi là nhận được một lá thư bẽn lẽn tỏ
tình của một phụ nữ nặng bốn tạ… Chính cũng do chuyện đó mà tôi phải
xa cách cái xã hội đó nơi tôi thích lang thang và đã dấn tới những bạn kinh
