Những lời lẽ ấy cũng có phần đúng.
Thấy tôi lung lay, mẹ tôi nói tiếp:
“Con ạ, con làm gì thì cũng là tốt thôi, mẹ sẽ không trách con đã
không nghe lời mẹ… Bây giờ con lớn rồi… Mẹ đã phải tự trách mình nhiều
vì đã không hiểu con khi con còn nhỏ… Nhưng mẹ xin con, con chớ nên
hấp tấp!”
Được rồi, tôi sẽ không phá vỡ cái gì hết: tôi sẽ chờ đợi; nhưng tôi còn
phải xem người muốn lấy tôi có muốn làm người bạn đường và người đồng
bọn của tôi không…
Ngay ở nhà thầy tôi nữa, đời sống của tôi cũng được đảm bảo; dù có
vẻ hết sức nghiệt ngã, ông giáo sư tội nghiệp ấy vẫn yêu tôi.
Tuy nhiên tôi ghê tởm cuộc sống đó! Tôi đã trốn nó, để bước vào
những ngày không bánh mì, - vì toàn bộ khuynh hướng của tôi xung khắc
với khuynh hướng của thầy tôi, vì toàn bộ tư tưởng của thầy tôi chống lại tư
tưởng của tôi, vì trái tim hai cha con không đập cùng một nhịp và ánh mắt
hai cha con, sau những cuộc cãi lộn cay đắng, đã, ngoài ý muốn, chứa chất
đau khổ và oán thù…
Số tiền – một trăm nghìn phơrăng! Năm nghìn phơrăng thực lợi, hai
mươi nghìn sau khi bố mẹ mất. – Thật là tuyệt! Có thể in được biết bao lời
hô hào cầm vũ khí với số tiền ấy.
Nhưng nếu cô ta không nghĩ như tôi!…
Cô ta sẽ bảo là tôi ăn cắp hoặc phản bội cô ta, khi những mối giận dữ
cộng hoà của tôi nổ vào cái xã hội thành phần của cô ta.
Từ buối sáng hôm nọ tôi biết rõ sự tình rồi. Thế là chấm dứt vĩnh viễn!
Hai chúng tôi tới một khu ngoại ô ở đó, một giáo sư đồng nghiệp cũ
của thầy tôi đã tổ chức một thứ cơ quan cứu tế.
Lúc trở về cô ta bảo tôi:
